Η αμεσότητα της σχέσης του Ιπποκράτη με την ομοιοπαθητική
Το να αποπειραθεί κανείς να συνθέσει και να σχολιάσει
σε ένα άρθρο τον Λόγο και τα Έργα του Ιπποκράτη και τη σχέση του με την
Ομοιοπαθητική ιατρική, ομολογώ ότι είναι πολύ δύσκολο έως παρακινδυνευμένο, θα
χρειαζόταν πιθανώς ένα όχι ευκαταφρόνητο σε αριθμό σελίδων βιβλίο για να τα
προσεγγίσει κανείς αναλυτικά. Ωστόσο θα επιχειρήσω εν περίληψη αυτό το πόνημα,
από προσωπική ανάγκη έκφρασης, αλλά και σαν απαρχή διαλόγου και προβληματισμού
στην προσπάθεια προσέγγισης της αλήθειας γενικά, και της πραγματικής ιστορίας
της ιατρικής ειδικότερα.
Δεν θα επιχειρήσω να αναφερθώ αναλυτικά στη
προσωπικότητα και το έργο του μεγάλου αυτού ιατρού και φιλόσοφου, πατέρα της
ιατρικής, θεωρώντας ότι θα καταστρατηγηθεί ο πολύτιμος παρόν έντυπος χώρος ή εν
πάση περιπτώσει υποθέτοντας ότι είναι σχετικώς γνωστά. Επιγραμματικά μόνο να
σημειώσω και να επισημάνω την πρώτη γνωστή προσπάθεια επιστημονικοποίησης της
Ιατρικής τέχνης, απορρίπτοντας δεισιδαιμονίες και δογματισμούς και την υψηλή
αίσθηση ευθύνης και ηθικής που διαφαίνεται παντού και όχι μόνον στον
"γνωστό" "Όρκο".
Από τις εναπομείναντες γραπτές αναφορές που
συμπεριλαμβάνει το Corpus Hippocraticum, (δηλαδή της Ιατρικής σχολής της Κω και
της Κνίδου, δεδομένου ότι δεν μπορούμε να ισχυριστούμε με βεβαιότητα ότι ο ίδιος
ο Ιπποκράτης ιδιοχείρως έγραψε κάποιο βιβλίο) και ιδιαιτέρως της σχολής της Κω
όπου το πρόσωπο και το πνεύμα του Ιπποκράτη κυριαρχεί, διαβλέπετε καθαρά ο
ολιστικός προσανατολισμός στην αντιμετώπιση του ασθενούς, τόσο διαγνωστικά όσο
και θεραπευτικά.
Διαγνωστικά, η παρατήρηση, η επισκόπηση, η ακρόαση, η
ψηλάφηση, το ιστορικό, η διατροφή, ο τρόπος ζωής, κλπ, και η ταξινόμηση και η
ερμηνεία των διαταραχών, αποβλέπουν στη σύνθεση της εξατομικευμέvης παθολογικής
εικόνας - ιδιοσυγκρασίας (ιδιοσυστασίας κατά τον Ιπποκράτη) του ασθενούς σαν
σύστημα όλον πάσχον. Είναι "... αδύνατον να κατανοήσουμε τη φύση του
σώματος χωρίς να κατανοήσουμε τη φύση του όλου" και " ...και αύ το
την κεφαλήν οίεσθαι αν ποτέ θεραπεύσαι αυτήν εφ'εαυτής άνευ όλου του σώματος
πολλήν άνοιαν είναι" αναφέρει ο Πλάτων στον "Φαίδωνα" και στον
"Χαρμίδη" αντίστοιχα, καταδεικνύοντας την Ιπποκρατική ιατρική
αντίληψη της εποχής του. Αλλά και ο ίδιος ο Ιπποκρατικός συγγραφέας στο
"Προγνωστικόν" δεν επικεντρώνεται στα επιμέρους άρρωστα όργανα ή
σημεία αλλά στο πως αντιδρά ολόκληρος ο οργανισμός σαν σύνολο : "...ου γαρ
του όλου σώματος σημείον, αλλ' αυτής καθ'εωυτήν...".
Και αυτό είναι το πρώτο κοινό σημείο-άποψη, φιλοσοφία
και πρακτική- ή αλλιώς η "προίκα"- της Ομοιοπαθητικής με την ιατρική
Ιπποκρατική σκέψη και πράξη: Ολιστική, σφαιρική θεώρηση-αντίληψη. Θεραπευτικά,
οι Ιπποκρατικοί χρησιμοποιούσαν δύο μεθόδους: τα ενάντια και τα όμοια.
Επικρατεί η εντύπωση ότι οι Ιπποκρατικοί χρησιμοποιούσαν μόνον τα ενάντια και
απόγονος είναι η σημερινή, η επίσημη, προς το παρόν τουλάχιστον, ιατρική
πρακτική. Αυτό δεν είναι απολύτως αληθές.
Ως προς το ότι οι Ιπποκρατικοί δεν χρησιμοποιούσαν τα
όμοια, σαφώς δεν είναι αληθές και αυτό καταδεικνύεται από τις σχετικές γραπτές
αναφορές τους. Ως προς το ότι η σημερινή συμβατική ιατρική είναι πραγματικά
εναντιοπαθητική, διατηρώ τις επιφυλάξεις μου, θεωρώντας ότι είναι μόνο σε
κάποιο βαθμό, Το θέμα μας εδώ βέβαια είναι η Ομοιοπαθητική και όχι η
Εναντιοπαθητική, η οποία βεβαίως και χρήσιμη και αναγκαία είναι, σαν διαδικασία
απομάκρυνσης του βλαπτικού παράγοντα μη συγκρουόμενη με το έργο της φύσης, του
οργανισμού, αλλά υποβοηθώντας το. (Ευελπιστώ να αναφερθώ σ' αυτό το θέμα κάποια
άλλη στιγμή. Προς το παρόν ας προβληματιστούμε με το τί σχέση μπορεί να έχει η
σημερινή ιατρική με το πνεύμα του Ιπποκράτη και του αρχαίου ειρηνικού
πολιτισμού, τόσο από επιστημονικής άποψης (διάγνωση και θεραπεία), όσο και
ηθικής, όπως άλλωστε το ίδιο ας επιδιώξουμε να κάνουμε και για την
Ομοιοπαθητική).
"...Δια τα όμοια νούσος γίνεται, και διά τα όμοια
προσφερόμενα εκ νοσεύντων υγιαίνονται..." ("Περί Τόπων των κατά
άνθρωπον" κεφ.42, εκδ.Κάκτος)
".. .Η κάθε αρρώστια έχει τη δική της φύση και τη
δική της δύναμη, και απέναντι σε καμμία δεν μένουμε αμήχανοι και ανίκανοι να
βρούμε μία διέξοδο. Τις πιο πολλές αρρώστιες τις γιατρεύει εκείνο ακριβώς που
τις γεννά..." ("Περί ιερής Νούσου" κεφ.21, εκδ. Παρατηρητής)
"... Αλλος τρόπος είναι τούτος : Η ασθένεια
προκαλείται από τα όμοια και θεραπεύεται με τη χορήγηση των ομοίων. Για
παράδειγμα το ίδιο πράγμα προκαλεί τη στραγγουρία όταν δεν υπάρχει και τη
θεραπεύει όταν υπάρχει. Και ο βήχας το ίδιο, όπως και η στραγγουρία, από τα
ίδια πράγματα δημιουργείται και θεραπεύεται. Αλλος τρόπος είναι τούτος :
Ο πυρετός που προκαλείται από το φλέγμα, άλλοτε
δημιουργείται και θεραπεύεται από τα ίδια πράγματα και άλλοτε θεραπεύεται από
τα αντίθετα αυτών που τον προκάλεσαν. Γιατί αν κάποιος θέλει να λούσει τον
άρρωστο τούτο με ζεστό νερό και να του δώσει πολλά ποτά, τον θεραπεύει
προκαλώντας συσσώρευση φλέγματος, γιατί ο πυρετός σταματά όχαν δίνονται εκείνα
που προκαλούν συσσώρευση φλέγματος. Αν πάλι κάποιος θέλει να του δώσει
καθαρτικό και εμετικό, με τον ίδιο τρόπο ο πυρετός πέφτει από εκείνα που τον
δημιουργούν και δημιουργείται από εκείνα που τον ρίχνουν. Επίσης, αν κάποιος
δώσει σε άνθρωπο που κάνει εμετό πολύ νερό, θα φύγει με τον εμετό εκείνο που
τον προκαλεί. Έτσι ο εμετός σταματά από τον ίδιο τον εμετό. Για να τον
σταματήσει κανείς με άλλο τρόπο, μπορεί να κάνει να αποβληθεί με τις κενώσεις
μέρος από εκείνο που όσο είναι μέσα στο σώμα προκαλεί τον εμετό. Και με τους
δύο τούτους τρόπους που είναι αντίθετοι μεταξύ τους ο άρρωστος γίνεται καλά.
Και αν έτσι γινόταν σε όλες τις περιπτώσεις, τούτο θα μπορούσε να ισχύει
γενικά, ότι άλλα πρέπει να τα θεραπεύει κανείς με τα αντίθετα τους ανάλογα με
τη φύση τους και την αιτία τους και άλλα πρέπει να τα θεραπεύει με τα όμοια
τους ανάλογα με τη φύση τους και την αιτία τους" ("Περί τόπων των
κατά άνθρωπον", κεφ.42, εκδ. Κάκτος)
Ανάλογες απόψεις και αναφορές περί της θεραπείας με τα
όμοια, θα βρούμε και στους Εμπεδοκλή, Ατομικούς, Παρμενίδη, Λεύκιππο (από
Θεόφραστο και Αριστοτέλη), Πλάτωνα, κλπ και στους "νεότερους" Γαληνό,
Παράκελσο, Πατέρες της Χριστιανικής εκκλησίας (Αβάς Δωρόθεος, Αγιος Μάξιμος,
Οσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης κλπ), σε άλλους πολλούς λιγότερο γνωστούς, καθώς
και στην λαϊκή ιατρική παράδοση.
Τα παραπάνω αποσπάσματα, μπορεί βεβαίως να μην έχουν διατυπωμένη την ισχύ
Νόμου έτσι όπως παρουσιάζονται αποσπασματικά, ωστόσο τίποτα δεν υπολείπεται σε
κύρος και αξία. Η διατύπωση, η απόδειξη και η ισχύς ως Φυσικού Νόμου (Νόμος των
Ομοίων), θα έρθει πολύ αργότερα τον 18ο μΧ αιώνα, με τον Πατέρα της
Ομοιοπαθητικής, γερμανό ιατρό Samuel Christian Hahnemann.
Όλοι μας γνωρίζουμε ότι η ιατρική
επιστήμη γεννήθηκε στην Ελλάδα και θεμελιωτής της θεωρείται ο Ιπποκράτης. Η
αρχαία Ελληνική ιατρική, ως ολιστική, είναι διαχρονική και γι αυτό πάντα
επίκαιρη. Οι Έλληνες ιατροί εφάρμοζαν με εξαιρετική επιτυχία τη χειρουργική
όπου ήταν αναγκαίο, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της ιατρικής τέχνης ήταν η
ολιστική θεραπευτική, θεράπευαν δηλαδή τον ανθρώπινο οργανισμό ως σύνολο, και
μόνο σε ιδιάζουσες περιπτώσεις εστιάζονταν στην αποκατάσταση των επιμέρους
διαταραχών. Η στενή σχέση μεταξύ ψυχής και σώματος έχει καταδειχθεί σε όλα τα
συγγράμματα τους. Η ολιστική θεραπεία του ασθενή και όχι η μεμονωμένη
αντιμετώπιση της ασθένειας είναι ακρογωνιαίος λίθος για την
Ομοιοπαθητική.
Είναι τεκμηριωμένο, ότι έδιναν μεγάλη σημασία στην ψυχική κατάσταση του ασθενή, στις διαπροσωπικές του σχέσεις, στον τρόπο ζωής του, στα όνειρα του, στη διατροφή και τη φυσική του κατάσταση. Παράλληλα η θεραπεία γινόταν σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους (Ασκληπεία), όπου ήταν κόμβοι γεωμαγνητικής ενέργειας, βρίσκονταν σε φυσικό περιβάλλον και περιελάμβανε βοτανοθεραπεία, άσκηση, φυσικοθεραπεία, χορό, δραματοθεραπεία (θέατρο), μουσικοθεραπεία κλπ.
Ο δεύτερος μεγάλος νόμος της Ομοιοπαθητικής, ο Νόμος των Ομοίων, ήταν ήδη γνωστός στους Έλληνες ιατρούς και ξεκάθαρα διατυπώνεται αρχικά από τον Ηρόδικο... "ο πόνος θεραπεύεται με τον πόνο", και λίγο αργότερα από τον μεγάλο μαθητή του, τον Ιπποκράτη ... "η ασθένεια προκαλείται από τα όμοια και με τα όμοια ως ιάματα ο ασθενής υγιαίνει" (Περί τόπων, 42). Ο Ιπποκράτης υποστηρίζει ότι αυτό που παρατηρούμε στον ασθενή δεν είναι η νόσος αλλά το σύμπτωμα και ότι η αιτία της νόσου βρίσκεται εντός του οργανισμού και όχι έξω απ' αυτόν. Πίστευε ότι δεν υπάρχει ασθένεια αλλά ασθενής. Γνώριζαν μάλιστα και το μηχανισμό της καταπίεσης της νόσου από τη φαρμακευτική αγωγή: «...αν κάποιος προσπαθεί να τις κατανικήσει (τις νόσους) με φάρμακα ανεξάρτητα από τον απαιτούμενο χρόνο τις επιδεινώνει και τις πολλαπλασιάζει».
Στο διάλογο του Πλάτωνα ʽΧαρμίδης', αναφέρεται: «Ίσως έχεις ακούσει καλούς ιατρούς όταν έλθει σ' αυτούς ένας άρρωστος με πόνο στο μάτι, να λένε ότι δεν είναι δυνατόν να γιατρέψουν χωριστά τα μάτια αλλά πρέπει να κάνουν θεραπεία για όλο το κεφάλι, προκειμένου να κάνουν καλά τα μάτια. Κι ότι είναι ανόητο να νομίζει κανείς ότι μπορεί να θεραπεύσει το κεφάλι χωριστά από το υπόλοιπο σώμα. Ξεκινώντας απ' αυτή την αντίληψη επιχειρούν να θεραπεύσουν το μέρος μαζί με το όλο. Γιατί όπως δεν πρέπει να επιχειρείς να θεραπεύεις τα μάτια χωρίς το κεφάλι, και το κεφάλι χωρίς το σώμα, έτσι δεν μπορείς και να θεραπεύεις το σώμα χωρίς την ψυχή».
Είναι τεκμηριωμένο, ότι έδιναν μεγάλη σημασία στην ψυχική κατάσταση του ασθενή, στις διαπροσωπικές του σχέσεις, στον τρόπο ζωής του, στα όνειρα του, στη διατροφή και τη φυσική του κατάσταση. Παράλληλα η θεραπεία γινόταν σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους (Ασκληπεία), όπου ήταν κόμβοι γεωμαγνητικής ενέργειας, βρίσκονταν σε φυσικό περιβάλλον και περιελάμβανε βοτανοθεραπεία, άσκηση, φυσικοθεραπεία, χορό, δραματοθεραπεία (θέατρο), μουσικοθεραπεία κλπ.
Ο δεύτερος μεγάλος νόμος της Ομοιοπαθητικής, ο Νόμος των Ομοίων, ήταν ήδη γνωστός στους Έλληνες ιατρούς και ξεκάθαρα διατυπώνεται αρχικά από τον Ηρόδικο... "ο πόνος θεραπεύεται με τον πόνο", και λίγο αργότερα από τον μεγάλο μαθητή του, τον Ιπποκράτη ... "η ασθένεια προκαλείται από τα όμοια και με τα όμοια ως ιάματα ο ασθενής υγιαίνει" (Περί τόπων, 42). Ο Ιπποκράτης υποστηρίζει ότι αυτό που παρατηρούμε στον ασθενή δεν είναι η νόσος αλλά το σύμπτωμα και ότι η αιτία της νόσου βρίσκεται εντός του οργανισμού και όχι έξω απ' αυτόν. Πίστευε ότι δεν υπάρχει ασθένεια αλλά ασθενής. Γνώριζαν μάλιστα και το μηχανισμό της καταπίεσης της νόσου από τη φαρμακευτική αγωγή: «...αν κάποιος προσπαθεί να τις κατανικήσει (τις νόσους) με φάρμακα ανεξάρτητα από τον απαιτούμενο χρόνο τις επιδεινώνει και τις πολλαπλασιάζει».
Στο διάλογο του Πλάτωνα ʽΧαρμίδης', αναφέρεται: «Ίσως έχεις ακούσει καλούς ιατρούς όταν έλθει σ' αυτούς ένας άρρωστος με πόνο στο μάτι, να λένε ότι δεν είναι δυνατόν να γιατρέψουν χωριστά τα μάτια αλλά πρέπει να κάνουν θεραπεία για όλο το κεφάλι, προκειμένου να κάνουν καλά τα μάτια. Κι ότι είναι ανόητο να νομίζει κανείς ότι μπορεί να θεραπεύσει το κεφάλι χωριστά από το υπόλοιπο σώμα. Ξεκινώντας απ' αυτή την αντίληψη επιχειρούν να θεραπεύσουν το μέρος μαζί με το όλο. Γιατί όπως δεν πρέπει να επιχειρείς να θεραπεύεις τα μάτια χωρίς το κεφάλι, και το κεφάλι χωρίς το σώμα, έτσι δεν μπορείς και να θεραπεύεις το σώμα χωρίς την ψυχή».
Ο Δυτικός άνθρωπος, σήμερα στο άκουσμα της λέξης
Ιατρική, σχηματίζει στο μυαλό του μια ιδέα η οποία βασίζεται στην πορεία της
Ιατρικής τους τελευταίους αιώνες και στις εικόνες και τις γνώσεις που του
προμηθεύει η εποχή μας: ο δυτικός πολιτισμός του 20ού αιώνα.
Αλλά η πορεία της Ιατρικής έχει ξεκινήσει χιλιάδες
χρόνια πριν και αν κάποιος πραγματικά θέλει να εμβαθύνει, πρέπει
να σπουδάσει και να μελετήσει αρκετό καιρό, για να καλύψει το θέμα. Τότε θα
ανακαλύψει πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα.
Ομως υπάρχει κάποιο βήμα παραπάνω, που αν δεν το κάνει, ποτέ δεν θα καταλάβει το πραγματικό νόημα της Ιατρικής ως επιστήμης. Αυτό είναι η εσωτερική όψη της, κάτι που ισχύει για όλες τις επιστήμες και τέχνες.
Μαθηματικά και Φυσική, Αρχιτεκτονική, Φιλολογία και Παιδαγωγική, όλα έχουν την εσωτερική τους όψη. Μάλιστα μέσω αυτής της όψης είναι που επικοινωνούν μεταξύ τους.
Ας επιστρέψουμε όμως στην Ιατρική. Θεωρείται ότι ξεκίνησε πριν χιλιάδες
χρόνια με τον Ιπποκράτη από την Κω. Ο μεγάλος αυτός θεραπευτής
με τους πειραματισμούς, τις γνώσεις του, τα βιβλία του και κυρίως με την
πρακτική άσκηση της θεραπείας έδωσε μια τεράστια ώθηση σ' αυτή την επιστήμη και
είναι σεβαστός μέχρι σήμερα.
Βέβαια πολλές πτυχές του έργου του, ακόμη και γραμμές από τον περίφημο όρκο του δεν σημαίνει ότι κατανοήθηκαν αρκετά.
Η αντίληψή του για τη φύση και τον άνθρωπο διέφερε ριζικά από την αντίληψη που έχουμε εμείς σήμερα. Και όσον αφορά το γιατρό, πίστευε ότι δεν πρέπει να κερδίζει χρήματα από την άσκηση της θεραπευτικής τέχνης - κάτι που ξεχάστηκε εντελώς.
Μετά τον Ιπποκράτη η Ιατρική, μέσα από τους κύκλους της Ιστορίας που ακολούθησαν, εξελίχθηκε και έφτασε να είναι μία αυστηρά ορθολογιστική επιστήμη, η οποία σε συνεργασία με τις βιομηχανίες φαρμάκων, τα συστήματα Υγείας κάθε Κράτους και την οικονομική κατάσταση των ασθενών προσπαθεί να εκπληρώνει το σκοπό της: τη θεραπεία του ασθενή.
Ομως δίπλα στην καθιερωμένη -"κατεστημένη" σήμερα- Ιατρική περπατούν με αργά αλλά σταθερά βήματα κάποιοι τρόποι θεραπείας που τα τελευταία χρόνια καθιερώθηκε να ονομάζονται εναλλακτικές θεραπείες. Μερικές από αυτές είναι η Ομοιοπαθητική, ο Βελονισμός, το Σιάτσου, η Αρωματοθεραπεία, η χρωματοθεραπεία κ.τ.λ.
Οι ρίζες τους βρίσκονται πολύ βαθιά στο χρόνο, άσχετα αν δεν κατορθώθηκε να αναπτυχθούν και να καθιερωθούν στο ευρύ κοινό.
Η Ομοιοπαθητική κατέχει εξέχουσα θέση και θα επιχειρήσουμε να κάνουμε μια μικρή παρουσίαση.
H Oμοιοπαθητική Ιατρική ως επιστήμη έχει πολύ βαθιές ρίζες. Ο ίδιος ο Ιπποκράτης τροφοδοτεί την κεντρική ιδέα της, γράφοντας ότι "τα όμοια θεραπεύονται με τα όμοια".
Σε άλλο σημείο του έργου του έγραφε ότι "τα ενάντια των εναντίων εισίν ιάματα". Ετσι μπορούμε να πούμε ότι η κατεστημένη Ιατρική όπως διδάσκεται στα πανεπιστήμια και όπως αυτή εφαρμόζεται, ακολουθεί την κατεύθυνση "των ομοίων". Γι' αυτό και η μία γραμμή ονομάζεται Αλλοπαθητική και η άλλη Ομοιοπαθητική. Η μία αναπτύχθηκε πάρα πολύ και μετά μετατράπηκε σε κατεστημένο, ενώ η άλλη ακόμη αγωνίζεται για την καθιέρωσή της.
Ομως πριν από τον Ιπποκράτη, αρκετά πιο πίσω, στην εποχή του μύθου, ας σημειώσουμε ότι βρίσκουμε μία χαρακτηριστική ιστορία, που θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε ως "δείγμα ομοιοπαθητικής θεραπείας".
Είναι ο μύθος του Τηλέφου. Σύμφωνα με αυτόν το μύθο, ο ήρωας Τήλεφος, γιος του Ηρακλή, τραυματίζεται από τον Αχιλλέα και ψάχνει να βρει το φάρμακο που θα τον θεραπεύσει. Κάποια στιγμή μαθαίνει ότι ο μόνος που μπορεί να τον θεραπεύσει είναι ο ίδιος ο Αχιλλέας. "Ο τρώσας ιάσεται". Ετσι κατορθώνει να ξαναβρεί το γιο του Πηλέα και να τον παρακαλέσει να Τον θεραπεύσει. Τότε ο Αχιλλέας ξύνει λίγη σκουριά από την άκρη του μαχαιριού που είχε τραυματίσει τον ήρωα και τη ρίχνει πάνω στην πληγή. Τότε ο Τήλεφος θεραπεύεται.
Σ' αυτόν το μύθο συναντούμε το πρώτο παράδειγμα ομοιοπαθητικής θεραπείας. Ομως ποια είναι η σύγχρονη Ομοιοπαθητική και πώς ξεκίνησε;
Στο πέρασμα των αιώνων βρίσκουμε ξανά τις ιδέες της Ομοιοπαθητικής στον Παράκελσο και σε άλλους.
Πατέρας της σύγχρονης Ομοιοπαθητικής θεωρείται Ο Σαμουήλ Χάνεμαν,
ο οποίος ήταν γιατρός που με φοβερή προσπάθεια και προσωπική έρευνα κατόρθωσε
να δώσει το πρώτο ξεκίνημα σ' αυτή τη θεραπευτική μέθοδο.
Με πειραματισμό, έρευνες, συγγράμματα αλλά κυρίως θεραπείες, ο πρωτοπόρος αυτός γιατρός προσπάθησε να χαράξει ένα δρόμο στην Ιατρική, στην αρχή του οποίου η πινακίδα γράφει: "Τα όμοια θεραπεύονται δια των ομοίων".
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Χάνεμαν πειραματίστηκε πάνω στον ίδιο του τον Εαυτό για την αξιοπιστία της μεθόδου του, κάτι που συναντούμε στο διάσημο σήμερα θεραπευτή με αρώματα Εντουαρντ Μπαχ.
Βέβαια, ο Χάνεμαν και η νέα μέθοδος την οποία πρέσβευε όπως ήταν φυσικό καταπολεμήθηκε από το ιατρικό κατεστημένο της εποχής του και η διαμάχη Αλλοπαθητικής Ιατρικής και Ομοιοπαθητικής συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Ομως δεν αρκεί η κατεύθυνση και το βασικό ρητό για να κατανοήσουμε την Ομοιοπαθητική. Πίσω από αυτό τον τρόπο θεραπείας κρύβεται μία ολόκληρη φιλοσοφία και κοσμοθεωρία, που επανατοποθετούν τον άνθρωπο μπροστά στον εαυτό του, τον κόσμο και το σύμπαν ολόκληρο.
Μάλιστα οποιοσδήποτε σοβαρός μελετητής που θα μελετήσει κάποια βιβλία τα οποία εκθέτουν τη φιλοσοφία και τις αντιλήψεις της Ομοιοπαθητικής, θα βρει πολλές αναλογίες και στοιχεία με τις διδασκαλίες του Εσωτερισμού. (Για τις διδασκαλίες του Εσωτερισμού βλ. "Θεμελιώσεις του Εσωτερισμού", Εκδόσεις Νέα Ακρόπολη.)
Ας αναφέρουμε μερικά από αυτά:
Καταρχήν η Ομοιοπαθητική πρεσβεύει ότι κάθε ασθενής είναι μία ατομική περίπτωση και ότι δεν υπάρχουν ασθένειες αλλά ασθενείς.
Κάθε ασθενής πρέπει να εξετάζεται ατομικά και αφού δημιουργηθεί ξεκάθαρα η "εικόνα" του στον ομοιοθεραπευτή γιατρό, τότε θα του χορηγηθεί και το φάρμακο που του αντιστοιχεί.
Τα φάρμακα που χορηγούνται στην Ομοιοπαθητική δεν παρασκευάζονται με πειραματισμούς σε πειραματόζωα, αλλά σε υγιείς ανθρώπους.
Ακόμη ιδιαίτερα σημαντικό είναι το ότι τα φάρμακα δεν φτιάχνονται με μαζικό βιομηχανικό τρόπο και με χημικά υλικά κατά βάση, αλλά με προϊόντα της φύσης -τα βότανα εδώ έχουν τον κύριο λόγο- και περνούν μέσα από μια διαδικασία η οποία επιτρέπει την "απελευθέρωση" κατά κάποιο τρόπο των ενεργειακών θεραπευτικών ιδιοτήτων τους.
Αυτή η διαδικασία ονομάζεται από τους ομοιοπαθητικούς "Δυναμοποίηση" του φαρμάκου. (Ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης για την Ομοιοπαθητική, μπορεί να διαβάσει τα βιβλία "Εισαγωγή στην Ομοιοπαθητική", Εκδόσεις Διόπτρα, και "Η Νέα διάσταση στην Ιατρική και Ομοιοπαθητική, η Νέα Ιατρική" του Γ. Βυθούλκα, -από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Ομοιοπαθητικής στον κόσμο- Εκδόσεις Διόπτρα.)
Αυτή η "Δυναμοποίηση" παλαιότερα γινόταν μέσω τριβής και κουνήματος με τα χέρια και λίγα βοηθήματα, όπως ένα γουδί, ένα δοχείο και... πάρα πολλές επαναλήψεις της διεργασίας. Σήμερα βέβαια χρησιμοποιείται μηχανικός τρόπος γι' αυτή τη "δυναμοποίηση" των ομοιοπαθητικών φαρμάκων.
Για να καταλάβουμε τον τρόπο λειτουργίας του ομοιοπαθητικού φαρμάκου αλλά και την ίδια τη σύστασή του, πρέπει να αναθεωρήσουμε την άποψή μας για τον κόσμο και τον άνθρωπο.
Σύμφωνα με τη φιλοσοφία της Ομοιοπαθητικής, ο άνθρωπος αποτελεί μια τριπλή οντότητα στην οποία οι φορείς σώμα, ψυχή, νους ή πνεύμα αλληλεπιδρούν και συνεργάζονται μεταξύ τους συνεχώς.
Αυτή η λειτουργία μπορεί να διαταραχτεί και τότε εμφανίζεται η ασθένεια. Ακόμη μπορεί να εμφανιστεί η ασθένεια λόγω της διαταραγμένης σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο γύρω του, με τον οποίο πρέπει να είναι εναρμονισμένος.
Γι' αυτό η Ομοιοπαθητική θαραπεία σε μεγάλο βαθμό ασχολείται με την εναρμόνιση των φορέων του ανθρώπου μεταξύ τους. Αυτές οι αντιλήψεις βρίσκονται πολύ κοντά στις θεωρήσεις του μεγάλου φιλοσόφου Πλάτωνα, ο οποίος μιλούσε για την αποκατάσταση των περιφορών του σώματος και της ψυχής με το χορό και τη μουσική και τη σωστή συνύπαρξη των ανθρώπων μεταξύ τους, έτσι ώστε οι αρρώστιες να νικούνται (βλ. Πλάτωνα "Τίμαιος").
Ενα συμπληρωματικό στοιχείο εδώ είναι το ότι στο ομοιοπαθητικό φάρμακο δεν επιδρά το υλικό από το οποίο παρασκευάζεται -γιατί με τις αλλεπάλληλες αραιώσεις σχεδόν εξαφανίζεται ο ενεργειακός φορέας του: ένα λεπτότερο φάσμα ενεργειών, που επιδρούν κυρίως στον μη υλικό φορέα του ανθρώπου, ένα ενεργειακό πεδίο με ανθρώπινη μορφή, που περιρρέει και διαπερνά το ανθρώπινο σώμα, κάτι που επιβεβαιώνεται από τον εσωτερισμό σε όλες τις εποχές και έχει σήμερα επιστημονικά προσεγγιστεί, αν όχι αποδειχτεί πλήρως.
Ετσι όταν συναντούμε κείμενα που αναφέρονται στην αύρα (βλ. "Ανθρώπινη αύρα", Εκδόσεις Διόπτρα), στο τσι, στην πράνα κ.ά., δεν πρέπει να μας ξενίζει το γεγονός ότι ένας τρόπος θεραπείας καθιερωμένος σήμερα στη Δύση χρησιμοποιεί και αναφέρει τους λεπτότερους φορείς του ανθρώπου.
Η τριαδικότητα του ανθρώπινου όντος είναι ο πιο φυσικός, ο πιο απλός και ο πιο φιλοσοφικός τρόπος προσέγγισης του εαυτού μας σε σχέση με τον κόσμο και το θεό. "Οι θεοί έβαλαν την ψυχή μέσα στο σώμα και το νου μέσα στην ψυχή και έφτιαξαν τον άνθρωπο κατ' εικόνα του κόσμου, ο οποίος ακολουθεί το πρότυπο του Θεού" (Πλάτωνα "Τίμαιος"). Αυτός είναι ο λόγος της ύπαρξης της έννοιας της Αγίας Τριάδας στις διάφορες θρησκείες, έστω κι αν δεν είναι εδώ αυτό το θέμα μας.
Ομως υπάρχει κάποιο βήμα παραπάνω, που αν δεν το κάνει, ποτέ δεν θα καταλάβει το πραγματικό νόημα της Ιατρικής ως επιστήμης. Αυτό είναι η εσωτερική όψη της, κάτι που ισχύει για όλες τις επιστήμες και τέχνες.
Μαθηματικά και Φυσική, Αρχιτεκτονική, Φιλολογία και Παιδαγωγική, όλα έχουν την εσωτερική τους όψη. Μάλιστα μέσω αυτής της όψης είναι που επικοινωνούν μεταξύ τους.
Βέβαια πολλές πτυχές του έργου του, ακόμη και γραμμές από τον περίφημο όρκο του δεν σημαίνει ότι κατανοήθηκαν αρκετά.
Η αντίληψή του για τη φύση και τον άνθρωπο διέφερε ριζικά από την αντίληψη που έχουμε εμείς σήμερα. Και όσον αφορά το γιατρό, πίστευε ότι δεν πρέπει να κερδίζει χρήματα από την άσκηση της θεραπευτικής τέχνης - κάτι που ξεχάστηκε εντελώς.
Μετά τον Ιπποκράτη η Ιατρική, μέσα από τους κύκλους της Ιστορίας που ακολούθησαν, εξελίχθηκε και έφτασε να είναι μία αυστηρά ορθολογιστική επιστήμη, η οποία σε συνεργασία με τις βιομηχανίες φαρμάκων, τα συστήματα Υγείας κάθε Κράτους και την οικονομική κατάσταση των ασθενών προσπαθεί να εκπληρώνει το σκοπό της: τη θεραπεία του ασθενή.
Ομως δίπλα στην καθιερωμένη -"κατεστημένη" σήμερα- Ιατρική περπατούν με αργά αλλά σταθερά βήματα κάποιοι τρόποι θεραπείας που τα τελευταία χρόνια καθιερώθηκε να ονομάζονται εναλλακτικές θεραπείες. Μερικές από αυτές είναι η Ομοιοπαθητική, ο Βελονισμός, το Σιάτσου, η Αρωματοθεραπεία, η χρωματοθεραπεία κ.τ.λ.
Οι ρίζες τους βρίσκονται πολύ βαθιά στο χρόνο, άσχετα αν δεν κατορθώθηκε να αναπτυχθούν και να καθιερωθούν στο ευρύ κοινό.
Η Ομοιοπαθητική κατέχει εξέχουσα θέση και θα επιχειρήσουμε να κάνουμε μια μικρή παρουσίαση.
H Oμοιοπαθητική Ιατρική ως επιστήμη έχει πολύ βαθιές ρίζες. Ο ίδιος ο Ιπποκράτης τροφοδοτεί την κεντρική ιδέα της, γράφοντας ότι "τα όμοια θεραπεύονται με τα όμοια".
Σε άλλο σημείο του έργου του έγραφε ότι "τα ενάντια των εναντίων εισίν ιάματα". Ετσι μπορούμε να πούμε ότι η κατεστημένη Ιατρική όπως διδάσκεται στα πανεπιστήμια και όπως αυτή εφαρμόζεται, ακολουθεί την κατεύθυνση "των ομοίων". Γι' αυτό και η μία γραμμή ονομάζεται Αλλοπαθητική και η άλλη Ομοιοπαθητική. Η μία αναπτύχθηκε πάρα πολύ και μετά μετατράπηκε σε κατεστημένο, ενώ η άλλη ακόμη αγωνίζεται για την καθιέρωσή της.
Ομως πριν από τον Ιπποκράτη, αρκετά πιο πίσω, στην εποχή του μύθου, ας σημειώσουμε ότι βρίσκουμε μία χαρακτηριστική ιστορία, που θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε ως "δείγμα ομοιοπαθητικής θεραπείας".
Είναι ο μύθος του Τηλέφου. Σύμφωνα με αυτόν το μύθο, ο ήρωας Τήλεφος, γιος του Ηρακλή, τραυματίζεται από τον Αχιλλέα και ψάχνει να βρει το φάρμακο που θα τον θεραπεύσει. Κάποια στιγμή μαθαίνει ότι ο μόνος που μπορεί να τον θεραπεύσει είναι ο ίδιος ο Αχιλλέας. "Ο τρώσας ιάσεται". Ετσι κατορθώνει να ξαναβρεί το γιο του Πηλέα και να τον παρακαλέσει να Τον θεραπεύσει. Τότε ο Αχιλλέας ξύνει λίγη σκουριά από την άκρη του μαχαιριού που είχε τραυματίσει τον ήρωα και τη ρίχνει πάνω στην πληγή. Τότε ο Τήλεφος θεραπεύεται.
Σ' αυτόν το μύθο συναντούμε το πρώτο παράδειγμα ομοιοπαθητικής θεραπείας. Ομως ποια είναι η σύγχρονη Ομοιοπαθητική και πώς ξεκίνησε;
Στο πέρασμα των αιώνων βρίσκουμε ξανά τις ιδέες της Ομοιοπαθητικής στον Παράκελσο και σε άλλους.
Με πειραματισμό, έρευνες, συγγράμματα αλλά κυρίως θεραπείες, ο πρωτοπόρος αυτός γιατρός προσπάθησε να χαράξει ένα δρόμο στην Ιατρική, στην αρχή του οποίου η πινακίδα γράφει: "Τα όμοια θεραπεύονται δια των ομοίων".
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Χάνεμαν πειραματίστηκε πάνω στον ίδιο του τον Εαυτό για την αξιοπιστία της μεθόδου του, κάτι που συναντούμε στο διάσημο σήμερα θεραπευτή με αρώματα Εντουαρντ Μπαχ.
Βέβαια, ο Χάνεμαν και η νέα μέθοδος την οποία πρέσβευε όπως ήταν φυσικό καταπολεμήθηκε από το ιατρικό κατεστημένο της εποχής του και η διαμάχη Αλλοπαθητικής Ιατρικής και Ομοιοπαθητικής συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Ομως δεν αρκεί η κατεύθυνση και το βασικό ρητό για να κατανοήσουμε την Ομοιοπαθητική. Πίσω από αυτό τον τρόπο θεραπείας κρύβεται μία ολόκληρη φιλοσοφία και κοσμοθεωρία, που επανατοποθετούν τον άνθρωπο μπροστά στον εαυτό του, τον κόσμο και το σύμπαν ολόκληρο.
Μάλιστα οποιοσδήποτε σοβαρός μελετητής που θα μελετήσει κάποια βιβλία τα οποία εκθέτουν τη φιλοσοφία και τις αντιλήψεις της Ομοιοπαθητικής, θα βρει πολλές αναλογίες και στοιχεία με τις διδασκαλίες του Εσωτερισμού. (Για τις διδασκαλίες του Εσωτερισμού βλ. "Θεμελιώσεις του Εσωτερισμού", Εκδόσεις Νέα Ακρόπολη.)
Ας αναφέρουμε μερικά από αυτά:
Καταρχήν η Ομοιοπαθητική πρεσβεύει ότι κάθε ασθενής είναι μία ατομική περίπτωση και ότι δεν υπάρχουν ασθένειες αλλά ασθενείς.
Κάθε ασθενής πρέπει να εξετάζεται ατομικά και αφού δημιουργηθεί ξεκάθαρα η "εικόνα" του στον ομοιοθεραπευτή γιατρό, τότε θα του χορηγηθεί και το φάρμακο που του αντιστοιχεί.
Τα φάρμακα που χορηγούνται στην Ομοιοπαθητική δεν παρασκευάζονται με πειραματισμούς σε πειραματόζωα, αλλά σε υγιείς ανθρώπους.
Ακόμη ιδιαίτερα σημαντικό είναι το ότι τα φάρμακα δεν φτιάχνονται με μαζικό βιομηχανικό τρόπο και με χημικά υλικά κατά βάση, αλλά με προϊόντα της φύσης -τα βότανα εδώ έχουν τον κύριο λόγο- και περνούν μέσα από μια διαδικασία η οποία επιτρέπει την "απελευθέρωση" κατά κάποιο τρόπο των ενεργειακών θεραπευτικών ιδιοτήτων τους.
Αυτή η διαδικασία ονομάζεται από τους ομοιοπαθητικούς "Δυναμοποίηση" του φαρμάκου. (Ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης για την Ομοιοπαθητική, μπορεί να διαβάσει τα βιβλία "Εισαγωγή στην Ομοιοπαθητική", Εκδόσεις Διόπτρα, και "Η Νέα διάσταση στην Ιατρική και Ομοιοπαθητική, η Νέα Ιατρική" του Γ. Βυθούλκα, -από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Ομοιοπαθητικής στον κόσμο- Εκδόσεις Διόπτρα.)
Αυτή η "Δυναμοποίηση" παλαιότερα γινόταν μέσω τριβής και κουνήματος με τα χέρια και λίγα βοηθήματα, όπως ένα γουδί, ένα δοχείο και... πάρα πολλές επαναλήψεις της διεργασίας. Σήμερα βέβαια χρησιμοποιείται μηχανικός τρόπος γι' αυτή τη "δυναμοποίηση" των ομοιοπαθητικών φαρμάκων.
Για να καταλάβουμε τον τρόπο λειτουργίας του ομοιοπαθητικού φαρμάκου αλλά και την ίδια τη σύστασή του, πρέπει να αναθεωρήσουμε την άποψή μας για τον κόσμο και τον άνθρωπο.
Σύμφωνα με τη φιλοσοφία της Ομοιοπαθητικής, ο άνθρωπος αποτελεί μια τριπλή οντότητα στην οποία οι φορείς σώμα, ψυχή, νους ή πνεύμα αλληλεπιδρούν και συνεργάζονται μεταξύ τους συνεχώς.
Αυτή η λειτουργία μπορεί να διαταραχτεί και τότε εμφανίζεται η ασθένεια. Ακόμη μπορεί να εμφανιστεί η ασθένεια λόγω της διαταραγμένης σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο γύρω του, με τον οποίο πρέπει να είναι εναρμονισμένος.
Γι' αυτό η Ομοιοπαθητική θαραπεία σε μεγάλο βαθμό ασχολείται με την εναρμόνιση των φορέων του ανθρώπου μεταξύ τους. Αυτές οι αντιλήψεις βρίσκονται πολύ κοντά στις θεωρήσεις του μεγάλου φιλοσόφου Πλάτωνα, ο οποίος μιλούσε για την αποκατάσταση των περιφορών του σώματος και της ψυχής με το χορό και τη μουσική και τη σωστή συνύπαρξη των ανθρώπων μεταξύ τους, έτσι ώστε οι αρρώστιες να νικούνται (βλ. Πλάτωνα "Τίμαιος").
Ενα συμπληρωματικό στοιχείο εδώ είναι το ότι στο ομοιοπαθητικό φάρμακο δεν επιδρά το υλικό από το οποίο παρασκευάζεται -γιατί με τις αλλεπάλληλες αραιώσεις σχεδόν εξαφανίζεται ο ενεργειακός φορέας του: ένα λεπτότερο φάσμα ενεργειών, που επιδρούν κυρίως στον μη υλικό φορέα του ανθρώπου, ένα ενεργειακό πεδίο με ανθρώπινη μορφή, που περιρρέει και διαπερνά το ανθρώπινο σώμα, κάτι που επιβεβαιώνεται από τον εσωτερισμό σε όλες τις εποχές και έχει σήμερα επιστημονικά προσεγγιστεί, αν όχι αποδειχτεί πλήρως.
Ετσι όταν συναντούμε κείμενα που αναφέρονται στην αύρα (βλ. "Ανθρώπινη αύρα", Εκδόσεις Διόπτρα), στο τσι, στην πράνα κ.ά., δεν πρέπει να μας ξενίζει το γεγονός ότι ένας τρόπος θεραπείας καθιερωμένος σήμερα στη Δύση χρησιμοποιεί και αναφέρει τους λεπτότερους φορείς του ανθρώπου.
Η τριαδικότητα του ανθρώπινου όντος είναι ο πιο φυσικός, ο πιο απλός και ο πιο φιλοσοφικός τρόπος προσέγγισης του εαυτού μας σε σχέση με τον κόσμο και το θεό. "Οι θεοί έβαλαν την ψυχή μέσα στο σώμα και το νου μέσα στην ψυχή και έφτιαξαν τον άνθρωπο κατ' εικόνα του κόσμου, ο οποίος ακολουθεί το πρότυπο του Θεού" (Πλάτωνα "Τίμαιος"). Αυτός είναι ο λόγος της ύπαρξης της έννοιας της Αγίας Τριάδας στις διάφορες θρησκείες, έστω κι αν δεν είναι εδώ αυτό το θέμα μας.
Οσον αφορά τη "Δυναμοποίηση" των
ομοιοπαθητικών φαρμάκων, ας θυμηθούμε την επιστήμη των Δονήσεων και μία από τις
αρχές του Ερμητισμού: "Τα πάντα δονούν, τίποτα δεν μένει σταθερό".
Κατά την Ομοιοπαθητική, δεν φταίνε τα μικρόβια και τα βακτηρίδια για την
αρρώστια. Δεν χρειάζεται η "μάχη" που προκαλούν μέσα στον ανθρώπινο
οργανισμό τα αλλοπαθητικά φάρμακα.
Η προδιάθεση, η εμφάνιση, η εξέλιξη αλλά και η θεραπεία κάθε αρρώστιας έχουν σχέση με τη διατάραξη και τη δυσαρμονία του ανθρώπου με τον εαυτό του και τον κόσμο και με την εναρμόνισή τους επιτυγχάνεται η θεραπεία.
Επομένως η Ομοιοπαθητική δεν είναι απλά μία νέα διάσταση στην Ιατρική. Είναι και ένας νέος - και ταυτόχρονα απέραντα παλιός- τρόπος για να τοποθετηθούμε και να ζήσουμε σε σχέση με τον εαυτό μας και τους άλλους.
Ενας φωτισμένος πρωτοπόρος γιατρός την έφερε στο προσκήνιο και εξαρτάται από εμάς αν θα τη δεχτούμε ή θα την απορρίψουμε.
Ομως προτού γίνει το ένα ή το άλλο, ας μελετήσουμε τη φιλοσοφία της, γιατί, όπως έλεγαν ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας, η χειρότερη ασθένεια είναι η άγνοια.
Η προδιάθεση, η εμφάνιση, η εξέλιξη αλλά και η θεραπεία κάθε αρρώστιας έχουν σχέση με τη διατάραξη και τη δυσαρμονία του ανθρώπου με τον εαυτό του και τον κόσμο και με την εναρμόνισή τους επιτυγχάνεται η θεραπεία.
Επομένως η Ομοιοπαθητική δεν είναι απλά μία νέα διάσταση στην Ιατρική. Είναι και ένας νέος - και ταυτόχρονα απέραντα παλιός- τρόπος για να τοποθετηθούμε και να ζήσουμε σε σχέση με τον εαυτό μας και τους άλλους.
Ενας φωτισμένος πρωτοπόρος γιατρός την έφερε στο προσκήνιο και εξαρτάται από εμάς αν θα τη δεχτούμε ή θα την απορρίψουμε.
Ομως προτού γίνει το ένα ή το άλλο, ας μελετήσουμε τη φιλοσοφία της, γιατί, όπως έλεγαν ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας, η χειρότερη ασθένεια είναι η άγνοια.
--------------------------------------------------------------------------------
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
"Εισαγωγή στην Ομοιοπαθητική" A.C.Gordon Ross, Εκδόσεις Διόπτρα
"Ομοιοπαθητική, η Νέα Ιατρική", Γ. Βυθούλκα, Εκδόσεις Αδάμ, 1992.
"Η Νέα Διάσταση στην Ιατρική", Εκδόσεις Αδάμ, 1994.
Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
"Εισαγωγή στην Ομοιοπαθητική" A.C.Gordon Ross, Εκδόσεις Διόπτρα
"Ομοιοπαθητική, η Νέα Ιατρική", Γ. Βυθούλκα, Εκδόσεις Αδάμ, 1992.
"Η Νέα Διάσταση στην Ιατρική", Εκδόσεις Αδάμ, 1994.
Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη.