Η πυθαγόρεια αριθμολογία

                                                                                         Η Ορφική Θεολογία 

Η Ορφική Θεολογία, μολονότι αφομοιώνει όλη

την Ελληνική Θεογονία του Ησιόδου, αναλύοντας

και αποσαφηνίζοντας δυσνόητους μεταφυσικούς

όρους, όπως: το Χάος, ο Φάνης (o Έρως) και τις

σχέσεις πνευματικού και υλικού στοιχείου, εν τού-

τοις, σε όλους τους αιώνες, διαφαίνεται η αντίλη-

ψη μίας κυριαρχούσης πνευματικής αρχής, που εκ-

προσωπείται από τον Δία.

Ο Ζευς είναι η άρρητη αρχή που διαχέεται πα-

ντού, ως ζωοποιόν πνεύμα, σε όλο το βάθος και σε

όλο το πλάτος της ύπαρξης του ζωντανού κόσμου.

Ο Ζευς αποτελεί την αρχή, το μέσον και το τέ-

λος των πάντων, κάθε εμβίου όντος, έως και του

ανθρώπου.

Ο ίδιος ο Πλάτων, αναφέρεται στους «Νόμους»

του, στον παλαιό λόγο, κατά τον οποίο:

«ὁ μὲν δὴ θεὸς ἀρχὴν καὶ τελευτὴν καὶ μέσα τῶν

ὄντων ἁπάντων ἔχει...»

 (Ο μεν θεός λοιπόν την αρχή και το τέλος και το

μέσον πάντων των όντων κατέχει).

Και στο «αποδιδόμενο», σύγγραμα του Αριστο-

τέλους «Περί κόσμου», αναφέρεται:

«Ζεὺς πρῶτος ἐγένετο, Ζεὺς ὕστατος ἀρχικέραυνος.

Ζεὺς κεφαλή, Ζεὺς μέσα. Διός δ΄ ἐκ πάντα τελεῖται.

Ζεὺς πυθμὴν γαίης τε καὶ οὐρανοῦ ἀστερόεντος...»

(Ο Ζευς πρώτος υπήρξε, ο Ζευς και τελευταίος

ως κάτοχος των κεραυνών, ο Ζευς είναι η κεφαλή,

ο Ζευς τα μέσα. Γιατί από τον Δία τα πάντα τελού-

νται. Ο Ζευς κατέχει τον πυθμένα της γης αλλά και

τον έναστρο ουρανό).

Η Ορφική θεολογία διαποτίζει το Ελληνικό

πνεύμα για διάστημα τουλάχιστον δύο χιλιετιών,

μέχρι την πολιτική επικράτηση του εξωτερικού εκ-

κλησιαστικού χριστιανισμού.

Σήμερα διασώζεται –σποράδην έστω– μέσα

στην παγκόσμια φιλοσοφική σκέψη, την οποία και

λαμπρύνει με τις μυητικές διδαχές της.

Από τον Δία, την Άρρητη και Άγνωστη Αρχή,

τον Υπέρτατο όλων, θεό, γεννιέται ο Ζαγρέας,

στους κόλπους της απόκρυφης φύσεως, της δημι-

ουργίας και της εξελίξεως, η οποία εκφράζεται από

την προκοσμική Δήμητρα που υπήρξε αμέσως μετά

το Χάος, και αργότερα ως Δηώ.

Ο Ζαγρέας, είναι η Κοσμική Ουσία στην απόλυ-

τη ενότητά της, το Είναι, και από την οποία προέρ-

χονται όλα τα έμβια όντα μέσα στην δημιουργία.

Ο Ζαγρέας είναι το Είναι, κατά τον Επίκουρο,

ενώ παραλλήλως είναι ο Λόγος των Στωικών, που

βρίσκεται στην βάση των πάντων.

Αλλά μέσα στην ουσία του όντος, του Είναι,

εκδηλώνονται ήδη διασπαστικές τάσεις που θα

οδηγήσουν στην πολλαπλότητα, σε θεϊκό επίπεδο,

στην αρχή, και μετά στους κατωτέρους κόσμους,

όπως το αναλύει ο Πλάτων στον «Τίμαιο».

Όταν ο Ζαγρέας παίζει με τα παιχνίδια, που του

έφεραν οι Τιτάνες και αντικρύζει το είδωλό του

στον καθρέφτη, τότε ξεκίνησε η πρώτη διάσπαση.

Η ανάγνωση του μύθου, δηλαδή του αλληγορι-

κού λόγου, στο νοηματικό υπόστρωμα του οποίου

υποδηλώνεται ένα διαφορετικό νόημα από τα λε-

γόμενα, χρειάζεται ειδική αντίληψη για την νοημα-

τική ανάγνωση πίσω από τις συμβολικές λέξεις.

Χρειάζεται ένα μαγικό κλειδί μυστικής αποκω-

δικοποιήσεως, που μόνον οι μύστες μπορούσαν να

αποκτήσουν, για την κατανόηση του πραγματικού

νοήματος.

Σε έναν τελετουργικό κατασπαραγμό, οι Τιτάνες

κομματιάζουν το σώμα του θεού, και αφού το βρά-

σουν τελετουργικά, θα το καταβροχθίσουν, αφο-

μοιώνοντας έτσι το θείο στοιχείο μέσα σε ξεχωρι-

στές οντότητες. Αλλά η διάσπαση του θείου όντος,

τουλάχιστον σε θεϊκό επίπεδο, δεν είναι δυνατή και

τελειωτική.

Η καρδιά του όντος μένει ζωντανή και το ον

αναγεννάται στην πλήρη ενότητά του.

Ο Ζαγρέας θα ξαναγεννηθεί σαν Διόνυσος, γιός

του Δία, από την Σεμέλη, που είναι ένα άλλο όνο-

μα της γης. Αυτό σημαίνει ότι το Είναι παραμένει

Είναι, και διατηρεί τις αρχικές του ιδιότητες, ακόμα

και όταν διασπάται. Διατηρεί την ενότητά του σαν

πραγματική ουσία, ακόμα και αν διαχωρίζεται.

Η διάσπαση δεν μπορεί ποτέ να είναι απολύτως

πραγματική. Εξ άλλου, επειδή ακριβώς η διάσπαση

του όντος δεν είναι δυνατή στην ουσία του, γι’ αυτό

και οι Τιτάνες δεν μπορούν να επιβιώσουν τουλά-

χιστον στο θεϊκό επίπεδο· κατακεραυνώνονται και

γίνονται στάχτες.

Στην πραγματικότητα, η διάσπαση του όντος, ο

κατασπαραγμός του θεού, δεν είναι παρά μια φυσι-

κή εξέλιξη, ενώ οι τιτάνες δεν κάνουν τίποτα άλλο

από το να προωθούν την εξέλιξη της δημιουργίας.

Η τελετουργική τους πράξη δεν είναι κακή και

αμαρτωλή, παρά μόνον από την άποψη της κατα-

βάσεως του όντος, από την ενότητα στην πολλα-

πλότητα, δηλαδή της καταβάσεως σε κατώτερα

οντολογικά πεδία και κόσμους.

Από τις στάχτες των κατακεραυνωμένων Τιτά-

νων, γεννήθηκαν όλα τα όντα και οι άνθρωποι.

Έτσι, τα όντα που γεννιούνται, έχουν μέσα τους τον

θεό Διόνυσο, τον ενοποιό λόγο, (κατά τους φιλο-

σόφους), την πραγματική θεϊκή ουσία του όντος.

Η ενότητα του Είναι, το Διονυσιακό στοιχείο

και η τιτανική φύση, αιτιολογεί την ορμή προς την

πολλαπλότητα και την ατομικοποίηση.

Αυτά τα όντα θα γεννηθούν σε διάφορες βαθμί-

δες στο ουράνιο νοητικό πεδίο, πρώτα σαν νοητι-

κές ψυχές - νόες, (σύμφωνα με τους φιλοσόφους).

Αλλά λόγω της τιτανικής τους φύσης, δεν μπορούν

να παραμείνουν εκεί και θα ξεπέφτουν στον υλι-

κό κόσμο της φύσεως, που εκπροσωπείται από την

θεά Δήμητρα. Έτσι η φύση οδηγείται στην δημιουρ-

γία του ανθρώπου.

Η Δήμητρα, Δη-μήτηρ, γη-μητέρα, είναι η Υπερ-

φύση, η Παγκόσμια ψυχή και η αληθινή Γη, όπου

κατοικούν τα όντα σαν αστρικές ψυχές. Και είναι

η Δήμητρα, που με τις ψυχές αυτές εμψυχώνει τον

κάτω κόσμο, αυτόν της ύλης. Ο κόσμος της ύλης,

είναι ο κόσμος του Πλούτωνος, του Άδη, ο κόσμος

των νεκρών.

Ο Κόσμος του Πλούτωνος είναι ο επίγειος φυ-

σικός υλικός κόσμος, για όσους βρίσκονται στην

αληθινή γη, αυτήν της Δήμητρας, και για όσο οι

ψυχές εγκαταβιούν σε σπήλαια και κοιλότητες της

αληθινής γης, στον κόσμο των νεκρών.

Βλέπουμε εδώ, ότι, ανατρέπεται πλήρως η εικό-

νας της ζωής που είχε κάποτε ο απλός άνθρωπος.

Ο κόσμος των ψυχών, όπου κατοικούν αυτοί που

δεν έχουν ακόμη γεννηθεί, ή έχουν πεθάνει, και εί-

ναι αυτός ο αληθινός κόσμος, ενώ, τούτος εδώ, ο

κόσμος της ύλης, είναι πραγματικά ο κόσμος των

νεκρών.

Η ψυχή στον τόπο της Δήμητρας, της παγκό-

σμιας ψυχής, της αληθινής γης, λόγω της τιτανι-

κής φύσεώς της, αρπάζεται κυριολεκτικώς από τον

Πλούτωνα της ύλης, η οποία έκτοτε κατοικεί στον

κόσμο των νεκρών, μέσα σε ένα σώμα, ένα σώμα

που λειτουργεί ως τάφος της ψυχής.

Έτσι διασώζεται από τον Όμηρο, στον ύμνο του

για την Δήμητρα, που εκπροσωπείται στον μύθο

και σε κάθε αλληγορικό λόγο, από την Κόρη, (όχι

την προκοσμική κόρη, την μητέρα του Ζαγρέα,

αλλά την Κόρη της ελευσίνιας μυθολογίας).

Εξ αιτίας της διασυνδέσεως της ψυχής με το

σώμα, γεννιούνται οι διάφορες ψυχοσωματικές

λειτουργίες, γεννιέται η Περσεφόνη - υλοψυχή, η

υλική ψυχή.

Αυτές οι ψυχοσωματικές λειτουργίες, παράλλη-

λα, είναι και τα δεσμά της ψυχής που την δένουν

στο σώμα. Αλλά η ψυχή δεν μπορεί να μείνει για

πάντα στον κόσμο του Πλούτωνος.

Όταν έρχεται ο κατάλληλος χρόνος, η Περσεφό-

νη εγκαταλείπει τον σκοτεινό κόσμο, για να ανα-

δυθεί σαν Κόρη στον αληθινό κόσμο, στην αληθινή

γη της Δήμητρας, στον φωτεινό κόσμο.

Όταν όμως λυθούν οι δεσμοί της με το σώμα,

τότε η υλική ψυχή καταστρέφεται, γι’ αυτό και όλοι

οι νεκροί ονομάζονται Δημήτριοι, (στα Καβείρια

και στα Ελευσίνια).

Αλλά, εφ’ όσον δεν έχει φροντίσει η ψυχή, όσο

ήταν στο βασίλειο του Πλούτωνος, να μυηθεί στα

μυστήρια, ή να ασκήσει την αληθινή φιλοσοφία,

(κατά τον Πλάτωνα), να κατανοήσει την πραγμα-

τική οντότητά της και να απελευθερωθεί από τα

δεσμά του σώματος, μετά από εύλογο χρόνο θα

αρπαχθεί ξανά από τον κόσμο της ύλης, θα μετεν-

σωματωθεί σε κάποιο άλλο σώμα, (γίνεται μετεμ-

ψύχωση).

Ο Πλάτων γράφει στον «Φαίδωνα», ότι, οι ζω-

ντανοί προέρχονται από τους νεκρούς και οι νεκροί

από τους ζωντανούς.

28 Φωτεινή Κακόγιαννου

Έτσι ο μύθος της Κόρης – Περσεφόνης, (ψυχής

και ύλης αντιστοίχως), ερμηνεύεται ως ο κύκλος

της ζωής και του θανάτου, στον αληθινό κόσμο.

Αντίστοιχο κύκλο μετεμψυχώσεων, βεβαίως, ακο-

λουθεί κάθε ψυχή.

Η αθάνατη κόρη της Δήμητρας, γίνεται θνητή

σύζυγος του Πλούτωνος, ως Περσεφόνη, και ανε-

βαίνει ξανά στον αληθινό κόσμο σαν Κόρη, κι έτσι

η ζωή και ο θάνατος εναλλάσσονται στο διηνεκές

του χρόνου...

Η Συσχέτιση του μύθου με τον κύκλο της ζωής

επί της γης, (βλάστηση, σιτάρι κ.λ.π.), αν και δεν

είναι άστοχη, εν τούτοις, αποτελεί μία πολύ επιφα-

νειακή εξήγηση των μυστηρίων.

Οι Ελευσίνιοι μύστες, προκειμένου να μιλήσουν

για την αληθινή ζωή και τον κύκλο της ζωής, χρη-

σιμοποίησαν την παραβολή της βλαστήσεως, ιδι-

αιτέρως του σταριού, κάτι που έκανε και ο Ιησούς,

όταν μιλούσε με παραβολές, όπως για παράδειγμα

αυτή της αμπέλου.

Αλλά ο αλληγορικός μύθος λέγει πολύ περισσό-

τερα, σε όσους γνωρίζουν την αλληγορική γλώσσα

περί των αρχετύπων.

Είναι πιθανόν, η Ορφική θεολογία να είχε ανα-

Τίτλος 29

διαμορφωθεί κατά τον 7 και 6 π.χ. αιώνα. Δηλα-

δή, αυτή που διδασκόταν στα Ελευσίνια μυστήρια,

ενδεχομένως να αποτελούσε ανασύνθεση παλαιο-

τέρων μυητικών παραδόσεων, ίσως και με στοιχεία

διαφορετικών, π.χ. εκ της λατρείας του Ζαγρέα-Δι-

ονύσου, (που αποτελεί μετεξέλιξη της εκστατικής

Διονυσιακής λατρείας).

Πάντως, οιαδήποτε μεταρρύθμιση κι αν έγινε,

πάνω στην ορφική παράδοση, απέδωσε στην Ελευ-

σίνα ένα σύνολο αρκετά συγκροτημένο, μία ενιαία

θεώρηση της αντικειμενικής πραγματικότητος.__