Ο Στράβων γράφει σχετικά με τις λίγες πληροφορίες που γνώριζαν από την εποχή του ακόμα: «Για τους Σαμοθράκη τιμώμενους θεούς πολλοί έχουν πει ότι είναι οι Κάβειροι οι ίδιοι, αλλά ούτε και αυτοί που είπαν αυτό μπορούν να μας πουν ποιοι ήταν οι Κάβειροι στην πραγματικότητα».Είναι πολύ απροσδιόριστα τόσο ο αριθμός όσο και τα ονόματα τους, έτσι που η σύγχυση γύρω απ’ την προσωπικότητα τους αυξάνει συνεχώς. Στις αρχαίες πηγές υπάρχουν αρκετές εκδοχές σχετικά με την προέλευση τους και επικρατέστερη εκδοχή είναι ότι οι Κάβειροι είναι μια ομάδα χθονίων Θεοτήτων Θρακοπελασγικής προέλευσης, οι οποίοι είναι δαίμονες και παιδιά του Ηφαίστου, του θεού της φωτιάς και των τεχνών. Άλλοι έλεγαν πως οι Κάβειροι είναι η Μεγάλη Μητέρα, η μητέρα γη (στην τοπική γλώσσα λεγόταν Αξίερος, ταυτίζονταν με την Δήμητρα και την αποκαλούσαν Ηλέκτρα, Λαμπρή, Στρατηγίδα και Ηγέτιδα), ο σύζυγός της ο Καδμίλος [θεός της γονιμότητας που πολλές φορές ταυτίζονταν με τονΕρμή γιατί τα σύμβολα του (το ιερό του ζώο, ο κριός, που συμβόλιζε τη γονιμοποιό δύναμη και τον αρχηγό ποιμένα, καθώς και το φιδοκέφαλο κηρύκειο του) βρέθηκαν χαραγμένα σε νομίσματα και σε επιγραφές του Ναού]. Άλλοι λένε πως ήταν δύο αρένες δίδυμοι Θεοί και τους συνέδεαν με τους Διόσκουρους, άλλοι πάλι, πως οι Θεοί ήταν τρεις και τα τοπικά ονόματα τους Αξίερος, Αξιόκερσα και Αξιόκερσος υποδήλωναν ότι ήταν η Δήμητρα, η Κόρη και ο Ερμής. Άλλοι προσθέτουν και τον Άδη, την Εκάτη, τη Ρέα, τους Οκριβάντες, τον Ουρανό και τη Γαία. Ακόμα και η Αφροδίτη που ίσως είναι αυτή που παριστάνεται σε περίεργα τρίμαστα γυμνά ειδώλια που βρέθηκαν στις ανασκαφές, φαίνεται να θεωρείται πως ανήκε στους Κάβειρους. Αυτή η πολυπροσωπία που υπάρχει στην λατρεία των Καβειριων οδηγεί στη σκέψη πως στα μυστήρια της Σαμοθράκης φανερώνονταν η γενική και απρόσωπη θεωρία για την θεότητα που υπάρχει και στα Ορφικά μυστήρια (που ο Θεός προσφωνείτε «Μέγα πνεύμα», «Μέγας Ελευθερωτής», «Μεγάλη ψυχή του κόσμου», «Λόγος»).Είναι κοινά αποδεκτό ότι στους αρχαίους πολιτισμούς οι μυστηριακές τελετές, ήταν πολύ σημαντικές τόσο για την τόνωση του θρησκευτικού συναισθήματος, όσο και για την διεύρυνση των πνευματικού ορίζοντα των υποψηφίων προς μύηση σε αυτά, όπως η μαρτυρία του Πίνδαρου μας αποκαλύπτει:"Ευτυχής εκείνος ο οποίος αφού είδε αυτό το θέαμα, κατέρχεται στα βάθη της Γης. Γνωρίζει το τέλος της ζωής, γνωρίζει την Θεία πηγή".
Η "εσωτερική" διδασκαλία των Καβείριων μυστηρίων ήταν "η γέννηση του ανθρώπου", ενώ των Ελευσίνιων (εκ του "ελεύω"-ελευθερώνομαι) η συμβολική παράσταση της ψυχής, της καθόδου της στην ύλη, μετά την ανάληψη της και την επιστροφή της στην αιώνια ζωή.
Η δομή των μυστηρίων βασιζόταν σε τρία στοιχεία: τον μύθο, την τελετή, και την μύηση, ενώ επτά ήταν κυρίως τα στάδια ή οι βαθμίδες που οδηγούσαν στην ολοκλήρωση της μύησης στα μυητικά συστήματα: Καθαρμός, Χρίσμα, Περιβολή, Ιερός λόγος, Ενθρονισμός, Ιερογαμία, Εποπτεία. (Στην Χριστιανική εκκλησία αντιστοιχούν στο Βάπτισμα, Χρίσμα, Εξομολόγηση, Θεία ευχαριστία, Ιεροσύνη, Γάμος, Ευχέλαιο). Η αρχή τέλεσης των Καβειρίων μυστηρίων χάνεται στα βάθη της Ελληνικής προϊστορίας. Οι γνώμες των αρχαίων πηγών διίστανται. Άλλοι όπως ο Ηρόδοτος, υποστηρίζουν ότι η λατρεία των Καβείρων ήταν αυτόχθων μυστηριακή λατρεία των Πελασγών, ενώ άλλοι όπως ο Στησίμβροτος που καταγόταν από την Θάσο, υποστηρίζουν η λατρεία τους εισήχθη στον Ελλαδικό χώρο από την Ανατολή. Συγκεκριμένα ο Ηρόδοτος γράφει για την προέλευση των μυστηρίων:
"Αυτά και πολλά άλλα τα οποία εγώ θα υπομνήσω παρέλαβαν οι Έλληνες παρά των Αιγυπτίων, ότι Δε τα αγάλματα του Ερμού έχουν τα αιδοία ορθά, τούτο δεν το έμαθον παρά των Αιγυπτίων, αλλά παρά των Πελασγών μεν το έμαθον πρώτοι εξ όλων των Ελλήνων οι Αθηναίοι, παρά τούτων Δε οι άλλοι Έλληνες. Κατά την εποχήν Δε, καθ' ην ήδη οι Αθηναίοι ελογίζοντο μεταξύ των Ελλήνων, μετώκησαν εις την Αττικήν ως σύνοικοι οι Πελασγοί, και έκτοτε ήρχισαν να θεωρούνται ως Έλληνες. Εκείνος Δε, ο οποίος έχει μυηθή εις τα μυστήρια των Καβείρων, τα οποία επιτελούν οι Σαμοθράκες παραλαβόντες παρά των Πελασγών, αυτός θα καταλάβει τι θέλω να είπω με τα λόγια μου. Διότι την Σαμοθράκην κατώκουν προηγουμένως αυτοί οι Πελασγοί, οι οποίοι έγιναν σύνοικοι με τους Αθηναίους, παρ' αυτών Δε παρέλαβον τα μυστήρια οι Σαμοθράκες. Των οποίων τα αγάλματα του Ερμού, του να έχουν ορθά τα αιδοία έμαθον εκ των Ελλήνων παρά των Πελασγών πρώτοι οι Αθηναίοι. Περί τούτου παραδίδεται κάποιος Ιερός Λόγος, ο οποίος αποκαλύπτεται εις τα εν Σαμοθράκη μυστήρια."
Μια σημαντική πληροφορία μας έχει διασώσει ο Χριστιανός συγγραφέας Ιππόλυτος (2ος μ.χ αιώνα).
"Διότι οι Σαμοθράκες σαφώς ονομάζουν τον τιμώμενο παρ' αυτών εις τα μυστήρια, τα οποία επιτελούν, τον Αδάμα τον αρχικόν άνθρωπον. Υπάρχουν Δε εις το ιερόν της Σαμοθράκης δυο αγάλματα γυμνών ανθρώπων, εχόντων και τας χείρας τεταμένας άνω προς τον ουρανόν και τους φαλλούς εστραμένους προς τα άνω, όπως έχει και το εν Κυλλήνη άγαλμα του Ερμού, τα προειρημένα αγάλματα είναι εικόνες του αρχανθρώπου και του αναγενωμένου πνευματικού ανθρώπου, ο οποίος είναι κατά πάντα ομοούσιος προς εκείνον τον άνθρωπον.."
Το σίγουρο είναι ότι όταν οι πρώτοι Αχαιοί το 2200 π.Χ. κατέγραψαν στον κατάλογο των θεοτήτων τα ονόματα του Δία, της Εκάτης, του Απόλλωνα και των Καβείρων. Στην λατρεία των Καβείριων μυστηρίων πρωτεύοντα ρόλο έπαιζε το Πυρ, από όπου φαίνεται ότι πήραν και το όνομα τους από την ρίζα της λέξης κάειν-καίω ΚάFειροι. Η λατρεία των Καβείρων σχετίζονταν με τον Ήφαιστο τον Θεό της φωτιάς, αλλά και των τεχνών από τον οποίο ο Προμηθέας έκλεψε το πυρ για να το παραδώσει στους ανθρώπους. Τα Καβείρεια τελούνταν κυρίως στην Σαμοθράκη την Λήμνο την Ίμβρο, αλλά και στην Θράκη, στην Μακεδονία, καθώς και στην Βοιωτία. Ο Όμηρος, ονομάζει την Σαμοθρακη "ιερά χώρα".
"Ζαθέη Σαμοθράκη ένθα και όργια φρικτά Θεών άρρητα βροτοΐσιν". (Σεπτή και αγιωτάτη Σαμοθράκη όπου τελετές που προκαλούν ρίγος φόβου γίνονται για χάρη των θεών, οι όποιες είναι απόρρητες στους κοινούς θνητούς).
Οι επιφανέστεροι των Ελλήνων λέγεται ότι είχαν μυηθεί στα Καβείρεια μυστήρια . Κάποιοι εξ αυτών ήταν ο Αγαμέμνων, ο Οδυσσέας αλλά και άλλοι Έλληνες που έλαβαν μέρος στον Τρωικό πόλεμο, επίσης σύμφωνα με την μυθολογία ο Ορφέας, ο Ηρακλής ο Ιάσων, οι Διόσκουροι Κάστορας και Πολυδεύκης και οι αρχηγοί της Αργοναυτικής εκστρατείας είχαν μυηθεί στα μυστήρια των Καβείρων στην Σαμοθράκη. Ο Βασιλιάς Φίλιππος ήταν μυημένος στα μυστήρια της Σαμοθράκης, όπου και γνώρισε την Ολυμπιάδα την μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που ήταν και ιέρεια των Καβείρων. Φυσικά και ο Μέγας Αλέξανδρος μυήθηκε στα Καβείρια Μυστήρια, όπως και ο Ηρόδοτος αλλά και ο Πυθαγόρας
.Στα μυστήρια γίνονταν δεκτοί όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως φυλής, φύλου και κοινωνικής τάξεως, ακόμη και οι δούλοι, αρκεί να μην επιβαρύνονταν με ανόσιες πράξεις. Σκοπός των μυστηρίων ήταν να απομακρύνει το φόβο του θανάτου και να αποκαλύψει αιώνιες αλήθειες που σχετίζονται με την τύχη της ψυχής μετά το θάνατο. Η αποκάλυψη των τεκταινομένων κατά τη διάρκεια τέλεσης των μυστηρίων επέφερε την ποινή του θανάτου. Μπροστά στο άβατο του Ιερού υπήρχε επιγραφή, που αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη και που απαγόρευε με λιτό αλλά απόλυτο τρόπο, την είσοδο"Αμύητον μη εισιέναι"Το πρώτο αιθερικό σώμα σχετίζεται άμεσα με τον αιθερα και τις επτά
μεταβολές-εξελίξεις , οι οποίες πραγματοποιούνται στην αναπνοή.
Εισπνέουμε πάντα από τον υλικό κόσμο αλλά σύμφωνα με την πυθαγόρεια
εκπαίδευση εκπνέουμε στον ουράνιο. Με τον γήινο κόσμο ο άνθρωπος
συνδέεται με τα δεσμά της συμπάθειας. Συμπάσχει αλλά κατ ουσίαν δεν
συμμετέχει στην διαδικασία της φυσικής ζωής. H αναπνοή είναι η
ενέργεια της ψυχής, λειτουργεί ως ασώματη ουσία ,και είναι η βάση και
η πεμπτουσία του όντος. Η πρώτη αιθερική μετατροπή πραγματοποιείται
στην στοματική κοιλότητα μέσω του ατμού, ο οποίος παράγεται από τον
αιθέρα και το νερό. Ο ατμός αποτελεί σύμμιξη της του υλικού και του
αιθερικού στοιχείου της ψυχής. Η Ψυχή του κόσμου και των άστρων είναι
της ίδιας φύσης και ουσίας με την ψυχή των υδάτων και των νεφών. Η
λειτουργία του νοητικού μέρους της ψυχής πάλλεται σε αρμονία με τα
κύματα του Πνεύματος που είναι ο αιθέρας και με τα κύματα του φωτός
που είναι ο ήλιος. Η εισπνοή του υλικού σύμπαντος γίνεται αιθερική
ζωή όταν εκπνέουμε πνεύμα και φώς.
Τα πέντε αιθερικά σώματα των πυθαγορείων αντιστοιχούν στα πέντε
επίπεδα των στοιχείων της φύσης, ενώ η αιθερική μετατροπή
πραγματώνεται ως εξής. Στο στόμα ο αιθέρας κατευθύνει την αναπνοή Στον
Δία και το πνέυμα.
Στην παρεγκεφαλίδα αντιστοιχεί ο Διόνυσος , η μέθη , η έκσταση , η
διάλυση του όντος ο νοητικός και αισθητικός θάνατος. Ο Νούς δεν
αναλύει και οι αισθήσεις γίνονται ρευστές ,χάνουν την οξύτητα και
μεταβάλλονται σε έναν ενιαίο εντοπισμό του πραγματικού. Το στοιχείο
που επικαλείται εδώ ο μύστης είναι η υγρή μορφή της ενέργειας, το
νερό.
Κάθε μόριο του αισθητού αιθέρα πλέει σε έναν ωκεανό αστρικής ύλης με
αποτέλεσμα η παρεγκεφαλίδα που διαμορφώνεται από την εμβρυακή ηλικία
μέσα στην υγρή ρευστότητα μεταβιβάζει τα μηνύματα των θεών προς τους
ανθρώπους καθώς αναπτύσσει μία ιδιαίτερη μορφή ενόρασης η οποία
καλείται πρόγνωση.
Ο ωκεανός του Ποσειδώνα στην αιθερική μορφή της πρώτης υλικής
μετατροπής είναι στην αρχή και κατά μήκος του εγκεφάλου αυτό που οι
μύστες ονομάζουν Ποσειδώνια ροή.
Mε άλλα λόγια η παρεγκεφαλίδα θεωρείται από τους πυθαγόρειους ένας
δαίμων μεταξύ θνητών και αθανάτων.
Η ποσειδώνια ροή βοηθά στην μεταφορά των εντυπώσεων από ένα ανώτερο σε
ένα κατώτερο επίπεδο. Δηλαδή ο μύστης αποσπά τα θεικό αποτύπωμα και το
μετουσιώνει σε μια κάποια ενόραση με τον χαρακτήρα βεβαιότητας. Η
αιθερική ενόραση λειτουργεί ως πρόγνωση γεγονότων αλλά και πραγματική
θέαση της ουσίας των υλικών ααντικειμένων. Ο μύστης βλέπει με κλειστά
μάτια την αλήθεια, το ψέμα την αγάπη, το μίσος την οργή, την αλαζονεία
την φιλοδοξία, την κακή πρόθεση. Οι πυθαγόρειοι έλεγαν ότι τα σώματα
είναι είδωλα των ασωμάτων.
Όπως τα σώματα αντανακλώνται στους καθρέπτες, έτσι και οι ιδέες
είναι αντανακλάσεις των ασωμάτων στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Μέσα από τον
αιθέρα της παρεγκεφαλίδας ο νοητός κόσμος προβάλλεται στον αισθητό.
Η ύλη των δύο πρώτων αιθερικών σωμάτων βρίσκεται σε συνεχή κίνηση
και μεταβολή. Τα αιθερικά αυτά κέντρα όταν είναι ενεργά επιτρέπουν
στον άνθρωπο να αντιλαμβάνεται το χωροχρονικό συνεχές, όπως το
περιγράφει η σημερινή κβαντική θεωρία και η άποψη του Αινστάιν για τον
χωροχρόνο.
Το αποτέλεσμα είναι πως η μύηση της αιθερικής μετατροπής πρόσφερε με
τα δύο αυτά κέντρα στον άνθρωπο δύο ικανότητες: την ικανότητα να
διαβάζει κανείς την σκέψη, χωρίς ωστόσο να παραβιάζει την ελεύθερη
βούληση των ατόμων, και την ικανότητα της προβολής των
πραγματικοτήτων. Αυτό σημαίνει ότι μία καταστρεπτική πραγματικότητα,
όπως ένας πόλεμος ή μία επιδημία μπορούσε να αλλάξει με την ποσειδώνια
ροή.
Οι θεοί έλεγαν οι πυθαγόρειοι δημιουργήθηκαν από το αγνότερο μέρος του
υλικού αιθέρα.Οι άνθρωποι δεν είναι θνητοί αλλά εκπίπτουν σε μία
αιώνια κυκλική κίνηση , η οποία παίρνει την μορφή νόμου. Κάθε αιθερική
μετατροπή είναι και μία ξεχωριστή οδός προς την αθανασία και την υλική
μεταμόρφωση. Ο μύστης αποκτά τον έλεγχο του υλικού σώματός του και
περαιτέρω της πραγματικότητας που αυτό διαμορφώνει. Οι πυθαγόρειοι
έλεγαν ότι είμαστε αυτό που σκεπτόμαστε. Πράγμα που σημαίνει ότι οι
σκέψεις φόβου , μίσους ή αλαζονείας αντιστοιχούν σε αντίστοιχες
πραγματικότητες.
Εκείνο που γεννιέται μόνο μία φορά δεν φθείρεται ποτέ. Οι δύο πρώτες
αιθερικές μετατροπές σε αυτό αντιστοιχούν. Δημιουργούν ένα πλέγμα
αιωνότητας μέσα από την ποσειδώνια ροή και ταυτόχρονα ελέγχουν την
δυσλειτουργία των συναισθημάτων μέσα από την ενσυναίσθηση και την
πρόγνωση
Η πρώτη απόδειξη για την αθανασία της ψυχής στηρίζεται στην θεωρία για την μετεμψύχωση των πυθαγορείων,η οποία ενισχύεται με την άποψη του Ηράκλειτου ότι τα πάντα γεννώνται από το αντίθετό τους .Αν είναι αλήθεια ότι οι ψυχές κατεβαίνουν στον Άδη και επανέρχονται κατόπιν στην ζωή για να ενδυθούν νέα σώματα,τότε είναι φανερό ότι οι ψυχές υπάρχουν μετά τον θάνατο .Για να το αποδείξει αυτό ο Σωκράτης λαμβάνει υπόψιν του την θεωρία της «γενέσεως εκ των εναντίων». Το ισχυρότερο δημιουργείται από το ασθενέστερο ,το βραδύτερο από το ταχύτερο,το χειρότερο από το καλύτερο,το δικαιότερο από το άδικο και αντίστροφα Όταν τα πάντα με τον τρόπο αυτόν γεννώνται από τα αντίθετά τους,επειδή αυτά είναι δύο πάντοτε κατ’ανάγκη πρέπει να συμβαίνουν δύο γενέσεις Το αντίθετο της ζωής είναι ο θάνατος,όπως του ύπνου είναι η εγρήγορση.Άρα κατ’ανάγκη από την ζωή πρέπει να γενάται ο θάνατος,και από τον θάνατο η ζωή.Εάν όσα ζούν πεθαίνουν χωρίς να επανέρχονται στην ζωή,τότε δεν θα ήταν δυνατό να υπάρξει ζωή ούτε και θάνατος:«Αλλά έστι τω όντι και το αναβιώσκεσθαι και εκ τωντεθνεώτων τους ζώντας γίγνεσθαι και τας των τεθνεώτων ψυχάς είναι.»(70 α-72 α).
η.
Όσον αναφορά τον αριθμό τους και το ποιοι ήταν δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση. Οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν ότι οι Κάβειροι ήσαν ένας ή τρεις ή τέσσερις ή επτά ή και περισσότεροι.. Το πιο πιθανό είναι ως Πελασγικής προέλευσης ο πρώτος τους χαρακτήρας κατά την απώτατη αυτή εποχή να ήταν χθόνιος και συνδέονται με τη λατρεία της μεγάλης Μητέρας Φύσης και τη γονιμότητα της γης, όπως και στα Κρητικά μυστήρια. Η Μεγάλη Μητέρα, η μητέρα γη, λεγόταν Αξίερος. Αργότερα ταυτίστηκε με την Δήμητρα . Η μορφή της, εικονίζονταν στα νομίσματα της Σαμοθράκης ανάμεσα σε δυο λιοντάρια. Μαζί με την Μεγάλη Μητέρα λατρεύονταν και ο σύζυγός της, ο θεός Καδμίλος, που πολλές φορές ταυτίζονταν με τον Ερμή. Είχαν και οι δύο τα ίδια "ιερά" σύμβολα , όπως τον κριό ως "ιερό ζώο" που συμβόλιζε την γονιμοποιό δύναμη και τον αρχηγό ποιμένα, καθώς και το φιδοκέφαλο κηρύκειο του, και τα οποία βρέθηκαν χαραγμένα σε νομίσματα και σε επιγραφές.
Ο Φερεκύδης καθώς και ο Ηρόδοτος τους αναφέρουν τους Καβειρους, ως γιους του Ηφαίστου. Σύμφωνα με τον Φερεκύδη μητέρα των Καβείρων ήταν η θυγατέρα του Πρωτέως και της Αγχινόης Καβείρη ή Καβειρώ και απόκτησε από τον Ήφαιστο τρία αγόρια και τρία κορίτσια, τους Καβείρους και τις Καβειρίδες. Ο Αθηνίωνας (συγγραφέας του 1ου αι. μ. Χ.) αναφέρει ότι οι Κάβειροι ήταν δυο, ο Ιασίων και ο Δάρδανος γιοι του Δια και της θυγατέρας του Άτλαντα Ηλέκτρας. Ο Διονυσόδωρος, (συγγραφέας του 3ου αι. π. Χ.) αναφέρει ότι υπήρχαν δυο ζεύγη Καβείρων ο Αξιόκερσος, η Αξίερος, ο Καδμίλος ή Κασμίλος και η Αξιόκερσα, οι οποίοι αργότερα ταυτίστηκαν με τον Πλούτωνα, την Δήμητρα, τον Ερμή και την Περσεφόνη. Σύμφωνα με τους αρχαίους μύθους ήσαν παιδιά ή εγγόνια του Ηφαίστου. Ο Ήφαιστος με την Καβειρώ, κόρη του Πρωτέα, έκανε τρεις γιους, τους Καβείρους και τρεις κόρες, τις νύμφες Καβειρίδες ή σύμφωνα με άλλους μύθους ο Ήφαιστος με την Καβειρώ γέννησαν τον Καδμίλο, από τον οποίο προήλθαν οι τρεις αρσενικοί και οι τρεις θηλυκοί Κάβειροι Κατά μια άλλη εκδοχή της μυθολογίας ο Ήφαιστος από την Καβείρη απόκτησε μόνο τον Καδμίλο και ότι οι Κάβειροι και οι Καβειρίδες είναι παιδιά του.
Σύμφωνα με τον Φιλόστρατο κάθε χρόνο και σε ορισμένο χρόνο στην Λήμνο κατά την διάρκεια των εορτών των τελετών, έσβηναν όλα τα Φώτα στο νησί επί εννέα ημέρες, μέχρι να έρθει με πλοίο από την Δήλο το νέο πυρ. Γι αυτό τον λόγο και η λαμπάδα ήταν το σύμβολο των Καβείρων. Συνήθως η γιορτή γινόταν από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο. Η τελετή μύησης γινόταν νύχτα υπό το φως των δαυλών. Το αξίωμα των ιερέων ήταν κληρονομικό, και ονομάζονταν Καδμίλοι . Πριν την μύηση γινόταν εξομολόγηση του υποψήφιου μύστη από τον ειδικό ιερέα που ονομάζονταν "Κόης". Μας σώζεται μία ενδιαφέρουσα ιστορία μάλιστα από την διαδικασία της εξομολόγησης
Οι υποψήφιοι μύστες προχωρούσαν κρατώντας δαυλούς που συμβόλιζαν το εσωτερικό φως που διώχνει το σκοτάδι της άγνοιας και της ύλης. Σε ανασκαφές βρέθηκαν πολλές θέσεις για τοποθέτηση των δαδιών στους τοίχους του Ιερού, αλλά και το γράμμα "Θ" δηλωτικό των Μεγάλων Θεών Ο μυούμενος οδηγούνταν να καθίσει σε έναν θρόνο, όπου πραγματοποιούνταν σε αυτόν η δοκιμασία και η διδασκαλία. Η τελετή αυτή ονομαζόταν "θρονισμός". Ο Πλούταρχος αναφέρει σχετικά για αυτή την φάση της τελετής.
"Καθάπερ ειώθασιν εν τω καλουμένω θρονισμώ καθίσαντες τους μυουμένους οι τελούντες κύκλω περιχορεύειν".
Του φορούσαν στο κεφάλι στεφάνι από κλαδί ελιάς και μια κόκκινη ταινία στην μέση του, την οποία θα έφερε μαζί του στην υπόλοιπη ζωή του, ενδεικτική της μυήσεώς του. Μπροστά στον θρόνο έκαιγε πυρά γύρω από την οποία οι ιερείς έψελναν με ακατανόητες λέξεις για τον μυούμενο τους Ιερούς ύμνους, μετά χόρευαν χορούς υπό τους ήχους μουσικής και μυστηριακών τραγουδιών. Ύστερα από τον θρονισμό, ο ιερέας οδηγούσε τον μύστη στο άβατο του Ιερού κι' εκεί, το νέο μέλος, έφθανε στον βαθμό της "εποπτείας".
