ορφικά και πυθαγόρεια μυστήρια

Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΚΑΒΕΙΡΙΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ

Η εσωτερική διδασκαλία των Καβειρίων Μυστηρίων ήταν η γέννηση ή μάλλον η πνευματική αναγέννηση του ανθρώπου.

Τα Καβείρια μυστήρια τελούνταν κυρίως στην Σαμοθράκη, αλλά και στην Λήμνο, την Ίμβρο, την Θράκη, την Μακεδονία καθώς και στην Βοιωτία.

Ο Όμηρος ονομάζει την Σαμοθράκη «ιεράν χώραν».

Η λατρεία τους στη Λήμνο σχετίζεται με την προστασία των τεχνιτών και της τεχνολογίας γενικότερα, ενώ στη Θήβα έχει ένα γεωργικό και μυητικό χαρακτήρα για τους έφηβους.

Εικάζεται ότι οι Κάβειροι ήταν  ηφαιστειακά πνεύματα και η αρχαιότερη λατρεία τους ξεκίνησε από τους Πελασγούς και διαδόθηκε σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Ο Χριστιανός συγγραφέας Ιππόλυτος του 2^ου μ.Χ. Αιώνα, γράφει : «Διότι οι Σαμοθράκες ονομάζουν τον τιμώμενο παρ’ αυτών εις τα μυστήρια, τα οποία επιτελούν, τον Αδάμα τον αρχικόν άνθρωπον. Υπάρχουν δε εις το ιερόν της Σαμοθράκης δύο αγάλματα γυμνών ανθρώπων, εχόντων και τας χείρας τεταμένας άνω προς τον ουρανόν και τους φαλλούς εστραμμένους προς τα άνω, όπως έχει και το εν Κυλλήνη άγαλμα του Ερμού. Τα προειρημένα αγάλματα είναι εικόνες του αρχανθρώπου και του ααναγενωμένου πνευματικού ανθρώπου, ο οποίος είναι κατά πάντα ομοούσιος προς εκείνον τον άνθρωπον».

Εικάζεται δε ότι οι Κάβειροι ήταν τέσσερεις. Ο Μνασέας αποκάλυψε τα τέσσερα ονόματα :

Αξιόκερος: (ταυτίζεται με τον Ήφαιστο ή τον Δία αλλά κυρίως με τον Άδη/Πλούτωνα.

Αξίερος : (Δήμητρα).

Αξιόκερσα : (κυρίως ταυτίζεται με την Περσεφόνη ή σε κάποιες παραλλαγές με την Αθηνά).

Καδμίλος ή Κάδμιλος ή Κάσμιλος : (Ερμής).

Οι πρώτοι τρεις εμφανίζονται ως μία τριάδα : Πατέρας – Μητέρα – Κόρη.

Άλλη εκδοχή τους εμφανίζει ως γιούς του Δία ή του Ηφαίστου και της Καβείρας κόρης του Πρωτέα.

Οι Κάβειροι τελούν μυστήρια προς τιμήν της μητέρας Ρέας.

Η Μεγάλη Μητέρα, η μητέρα γη, λεγόταν Αξίερος. Αργότερα ταυτίστηκε με την Δήμητρα. Η μορφή της, εικονίζονταν στα νομίσματα της Σαμοθράκης ανάμεσα σε δύο λιοντάρια.

Μαζί με την Μεγάλη Μητέρα λατρεύονταν και ο σύζυγός της ο θεός Καδμίλος, που πολλές φορές ταυτίζονταν με τον Ερμή.

Είχαν και οι δύο τα ίδια ιερά σύμβολα, όπως τον κριό  ως ιερό ζώο που συμβόλιζε την γονιμοποιό δύναμη και τον αρχηγό ποιμένα, καθώς και το φιδοκέφαλο κηρύκειο του, και τα οποία βρέθηκαν χαραγμένα σε νομίσματα και σε επιγραφές.

Ο Φερεκύδης καθώς και ο Ηρόδοτος τους αναφέρουν τους Κάβειρους ως γιούς του Ηφαίστου. Σύμφωνα με τον Φερεκύδη μητέρα των Καβείρων ήταν η θυγατέρα του Πρωτέως και της Αγχινόης Καβείρη η Καβειρώ και απόκτησε από τον Ήφαιστο τρία αγόρια και τρία κορίτσια τους Καβείρους και τις Καβειρίδες.

Κατά μυστικές διδασκαλίες οι αρχικοί Κάβειροι ήταν ο Κάβειρος και η Καβειρώ από τους οποίους προέρχονται τρεις αρσενικοί Κάβειροι, οι οποίοι με τον Πατέρα σχηματίζουν τον Αιθέριο Σπόρο και τρεις θηλυκές Καβειρίδες, οι οποίες με την μητέρα αποτελούν το αντίστοιχο  υλικό.

Ο Αθηνίωνας (συγγραφέας του 1^ου αιώνα μ.Χ.) αναφέρει ότι οι Κάβειροι ήταν δύο, ο Ιασίων και ο Δάρδανος γιοί του Δία και της θυγατέρας του Άτλαντα, Ηλέκτρας.

Ο Διονυσόδωρος (συγγραφέας του 3^ο π.χ. αιώνα) αναφέρει ότι υπήρχαν δύο ζεύγη Καβείρων, ο Αξιόκερσος, η Αξίερος, ο Καδμίλος ή Κασμίλος και η Αξιόκερσα, οι οποίοι αργότερα ταυτίστηκαν με τον Πλούτωνα, την Δήμητρα, τον Ερμή και την Περσεφόνη.

Αυτή η πολυπροσωπία που υπάρχει στην λατρεία των Καβειρίων οδηγεί στη σκέψη πως στα μυστήρια της Σαμοθράκης φανερώνονταν η γενική και απρόσωπη θεωρεία για την θεότητα που υπάρχει καις τα Ορφικά μυστήρια ( που ο θεός προσφωνείται «Μέγα Πνεύμα», «Μέγας Ελευθερωρής», «Μεγάλη ψυχή του Κόσμου» «Λόγος».

Η Χριστιανική προσφώνηση του θεού «Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος», πολύ πιθανόν να προέρχεται από τους Καβείρους.

Χαρακτηριστικά της λατρείας του είναι η μυστικότητα, η μύηση καθώς και η αποφυγή προσφώνησης των πραγματικών ονομάτων αντικαθιστώντας τα με την προσφώνηση «θεοί, ισχυροί, μεγάλοι».

Η αέναη ένωσή τους δημιουργεί τον Κόσμο.

Στην αρχαία Αίγυπτο, σύμφωνα με τις απόψεις των μελετητών, ο Σεί­ριος ταυτιζόταν με τη θεά Ίσιδα, που αναπαριστάνονταν ως αγελάδα ξαπλωμένη πάνω σ' ένα πλοίο, και στ' αγάλματα την απεικόνιζαν συχνά με κέρατα αγελάδας και με την κόμμωση της σαν ουρά ψαριού. Πολλές φορές έφερε ως στέμμα ένα οκτάκτινο αστέρι. Αδερφός και σύζυγος της Ίσιδος ήταν ο Όσιρις, που η λατρεία του έμοιαζε πολύ με εκείνη του Διονύσου. Με αυτόν η Ίσιδα γέννησε τον Ώρο. Σύμφωνα με άλλες πηγές όμως αυτός που γονιμοποίησε την Ίσιδα ήταν ο Άμμων-Μιν ή Αμμων-Ρα, ο ίδιος θεός που αργότερα ονομάστηκε Άμμων-Δίας και που, σύμφωνα με την Ολυμπιάδα, ήταν ο Πατέρας του Αλέξανδρου.

Canis στα λατινικά). Μορφή τσακαλιού ή λύκου είχε και ο σουμεριακός θεός Άνου, που φαίνεται πως ήταν επίσης σχετικός με το αστέρι αυτό.

Για την ελληνική μυθολογία, ο Σείριος είναι το άστρο εκείνο, στον Αστερισμό του Μεγάλου Κυνός, στο οποίο είχε μεταμορφωθεί το σκυλί του Ωρίωνα. Αυτό βέβαια δεν είναι τυχαίο, καθώς οι αστερισμοί του Κυνός, του Ωρίωνα και της Αργούς βρίσκονται ο ένας δί πλα στον άλλον.

Ο Ωρίων ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Ευρυάλης, κόρης του Μί­νωα και φημισμένος κυνηγός. Φορούσε συνήθως μία λεοντή και κρα­τούσε στα χέρια του ρόπαλο (σύμβολα αυτά και του Ηρακλή). Υπάρ­χουν πολλές ιστορίες γύρω από το πρόσωπο του και τον πιστό του σκύλο Σείριο.

Ο Ωρίωνας συνδέεται με το βασιλιά Οινοπίων (ή Οινέα στη Βοιωτία), που είχε σύζυγο του (ή κόρη του) τη Μερόπη, την οποία βίασε ο Ο­ρίων υπό την επήρεια της μέθης. Ο Ωινοπίων, εξοργισμένος, τον τύ­φλωσε, με τη σύμπραξη του πατέρα του Διονύσου. Όμως ο Ωρίωνας, με τη βοήθεια ενός χρησμού κατάφε­ρε να ξαναβρεί το φως του. Συγκεκριμένα, ο χρησμός έλεγε ότι θα για­τρευτεί, αν βαδίσει προς την Ανατολή και εκθέσει τις άδειες κοιλότητες των ματιών του στις πρωινές ηλιαχτίδες. Έτσι βοηθούμενος από τους θορύβους που έκαναν οι σιδηρουργοί του Ηφαί­στου, έφτασε στη Λήμνο, όπου ο Κηδαλίων (ο δάσκαλος του Ηφαίστου), τον κουβάλησε στους ώμους του και τον έφερε μπροστά στον Ήλιο.

-Ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτός ο μύθος έχει κάποια σχέση με τη σύ­νοδο Ήλιου-Σείριου, που γίνεται μια φορά το χρόνο, αλλά και με τα μυστήρια των Καβείρων. Γνωρίζουμε πως ο γάμος του Φιλίππου και της Ολυμπιάδας ήταν αποτέλεσμα της συνάντησης τους στη Σαμοθράκη, όπου εκτελούνταν τα «Καβείρια μυστήρια» ή, αλλιώς, τα «μυ­στήρια των μεγάλων θεών». Ο Φίλιππος είχε μυηθεί από νωρίς στα μυστήρια αυτά (μάλλον στη Θήβα), ενώ η μητέρα του Αλέξανδρου ή­ταν ιέρεια.

Οι Κάβειροι άλλωστε θεωρούνται θεότητες του πυρός - η λέ­ξη «Κάβειρος» έχει ετυμολογική σχέση με το ρήμα «καίω; - όμως τα σύμβολα τους, όπως π.χ. το αγκίστρι, έ­χουν να κάνουν με το νερό και τα συναντούμε αρ­γότερα σε όλες σχεδόν τις θρησκείες. Κατά μία άποψη (Ηρόδοτος, Στράβων, Πίνδαρος) είναι α­πόγονοι του Ηφαίστου από το γάμο του με την Καβειρώ, γι' αυτό και τους βρίσκουμε πάντοτε κοντά σε ηφαιστειογενείς περιοχές, ενώ συχνά αντιπροσωπεύουν χθόνιες ή υποχθόνιες θεότητες. Η καρδιά της καβειρικής λατρείας βρισκόταν στην αρ­χαία Μακεδονία, στο βουνό Άθως. Όπως κι αν ονομάζονται οι Κάβειροι στις διάφορες περιοχές, θεωρούνταν πρόγονοι του αν­θρώπινου γένους. Μάλιστα, αναφέρεται ότι ένα από τα πρόσωπα των μυστηρίων της Σαμοθράκης λεγόταν «Αδάμας» και θεωρείται ο άνθρωπος-αρχέτυπο, ο πρώτος αρσενικός στην τάξη της γέννεσης. Σύμφωνα με την παράδοση, τον Ωρίωνα σκότωσε η Άρτε­μη από ζήλεια για την κυνηγετική του τέχνη και ο Δίας τον έκανε αστερισμό δίπλα στις Πλειάδες, ενώ κα­τά μια άλλη εκδοχή πέθανε από το θανατηφόρο τσίμπημα ενός σκορπιού, άποψη στηριγμένη προ­φανώς στ' αστρολογικά δεδομένα, καθώς είχε παρατηρηθεί πως ο αστερισμός του Ωρίωνα και του Μεγάλου Κυνός εξαφανίζονται από τον ορί­ζοντα όταν ανατέλλει ο Σκορπιός. Ο Ώριων όμως και ο Σείριος κυνηγούσαν άγρια ζώα και στο βασίλειο του Άδη (όπως περιγράφεται και στην Οδύσσεια), αν και αυτή πρέπει να είναι μία παράδοση ξενόφερτη, ίσως αιγυπτιακής επιρροή που σχετιζόταν με τα μυστήρια και τη λατρεία των νεκρών.