http://mythoitoukosmou.weebly.com/uploads/1/4/7/2/14725352/3732400.jpg




Ο ΝΟΥΣ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ

Ο νούς πρέπει να ελευθερωθεί από την αίσθηση και την σωματικότητας, γι’αυτό πρέπει όλα όσα τον εμποδίζουν να εκμηδενιστούν. Ο θάνατος υπο αυτήν την έννοια, δεν έχει σκοπό να φέρει το τέρμα της ζωής, μα να κάνει τον άνθρωπο ηθικά και γνωστικά αυτοτελή, εφόσον η ψυχή που διασπάται στην υλικότητα και τις ανάγκες του σώματος, αντλεί από εκεί τα κριτήριά της και δεν θα μπορέσει ποτέ να αποκτήσει λογισμό και γνήσια αρετή αιτίας ( Μένων 98 α ).

Ο πλατωνικός έρως στο τρίτο κεφάλαιο, αποβλέπει στην επικοινωνία της ψυχής με το ωραίο και το αγαθό στις διάφορες εκφάνσεις του, στην αισθητή και στην νοητή με σκοπό την διαμόρφωση μίας πραγματικότητας στην οποία θα επικρατεί σταδιακή μείωση της ετερότητας. Η αναγωγική δύναμη του έρωτα προκαλείται και ενισχύεται από την σχέση του προς το ωραίο. Το οδοιπορικό της ψυχής μέσα από τις βαθμίδες της ωραιότητας ενισχύεται από την προσωματική μνήμη της ψυχής σε σχέση με την Ιδέα του κάλλους. Η Διοτίμα περιγράφει στο Συμπόσιο, την απόλυτη ομορφιά ως ειλικρινή, καθαρή και άμεικτη, από την οποία απουσιάζουν η ανθρώπινη σάρκα τα χρώματα και η θνητή ματαιότητα. ( Συμπόσιο 211 e 1-3). Ο εραστής δεν γεννά μέσα στο απόλυτα ωραίο φαντάσματα αρετής αλλά την ίδια την αρετή.

Η γνώση για τα θεμελιώδη πράγματα δεν είναι παρά μία ανάμνηση, ανάκληση στην συνείδησή μας και ενεργοποίηση των βασικών και πρωταρχικών γνωστικών αρχών, που λανθάνουν μέσα μας. Οι γνώσεις αυτές υπάρχουν στην ψυχή μας σαν σε όνειρο, όπως λέει ο Σωκράτης ( Μένων 85 c ). Αντλώντας από το βάθος της ψυχής μπορεί κανείς να ξεπεράσει τις σκόρπιες και ασύντακτες γνώμες , να επισημάνει τις ορθές, και να προχωρήσει σε δεύτερο στάδιο στην αληθινή γνώση, η οποία στηρίζεται στον λογισμό της την αρετή. Ο Πλάτων θεωρεί ανώτερη την νόηση έναντι της αντίληψης με τις αισθήσεις, την διάνοια έναντι της ύλης, αλλά στην προσπάθεια να δώσει μία περιγραφή της a priori γνώσης, αμέσως την ερμηνεύει ως μία διανοητική εκδοχή της αντίληψης με τις αισθήσεις. Ο Σωκράτης στον Μένωνα ισχυρίζεται ότι το αγόρι δεν γνωρίζει στον παρόντα βίο την συγκεκριμένη μαθηματική αλήθεια, αναμφίβολα την έχει ξεχάσει, είναι απλώς μία άποψη η οποία γίνεται γνώση μέσα από μία αλληλουχία συλλογισμών. Ωστόσο ακόμα και εάν αποδείχτηκε από αυτό το επεισόδιο ότι η ψυχή του αγοριού υπήρχε και παλαιότερα,δεν υπάρχει τίποτε που να αποδεικνύει ότι θα υπάρξει και αργότερα-η προύπαρξη είναι κάτι λιγότερο από την αθανασία.

Ο Πλάτων πιστεύει ή θα καταλήξει να πιστεύει πως η ψυχή στην καθαυτότητά της είδε κάποτε τα μαθηματικά αντικείμενα με τα μάτια της διάνοιας: «επειδή λοιπόν η ψυχή είναι αθάνατη και έχει γεννηθεί πολλές φορές και έχει δεί τα πάντα στον πάνω κόσμο και στον κάτω, δεν υπάρχει κάτι που να μην έχει γνωρίσει. Επομένως δεν είναι καθόλου παράξενο που μπορεί να θυμάται και την αρετή και άλλα πράγματα, που γνώριζε βέβαια από πριν. Επειδή λοιπόν τα πάντα μέσα στην φύση είναι συγγενικά και η ψυχή έχει μάθει τα πάντα,τα ίποτα δεν εμποδίζει κάποιον αφού έχει μάθει ένα πράγμα, να ανακαλύψει με τον ίδιο τρόπο όλα τα υπόλοιπα για τον εαυτό του, με την προυπόθεση ότι είναι γενναίος και δεν τον κουράζει η αναζήτηση. Διότι το να αναζητά και να μαθαίνει κανείς δεν είναι τίποτε άλλο παρά ανάμνηση…».

To αποτέλεσμα της θεάσεως αυτής είναι ο εραστης του φωτος




να μην γίνεται ο αγαπημένος ενός άλλου προσώπου, αλλά των ίδιων των θεών, ετσι που να καθίσταται κατά το δυνατό αθάνατος και εκείνος ( Συμπόσιο 212 a 3-7).

Η άνοδος της ψυχής δεν είναι μόνο αισθητικής τάξεως, αλλά ταυτόχρονα πραγματοποιείται ηθική κάθαρση και γνωσιολογική διαφώτιση. Ο έρως είναι φιλόσοφος, στέκει μεταξύ της σοφίας και της αμάθειας, με όλες δε τις πλευρές της δυναμικής του, επιδιώκει να κάνει τον άνθρωπο πλήρη προσφέροντας του την όψη θεού. Προς την κατευθυνση αυτή η ψυχή, επιβάλλεται να αδειάσει από τις εσωτερικές εναντιώσεις της, ώστε να μπορέσει να θεαθεί το εσωτερικό φώς, την υπόσταση κάθε ωραίου πράγματος και να γίνει ένα με αυτό. Ο πλατωνικός έρωτας, αποκαλύπτει στον άνθρωπο την ομορφιά όχι μόνο του σώματος αλλά και της ψυχής, ώστε να βιώσει αξίες, επιτηδεύματα και νόμους, πριν ανέλθει στο πνευματικό κάλλος, όπου ο φιλοσοφικός εραστής χάνεται στο φώς της αλήθειας και της θεότητας.

Η θέαση της Ιδέας στην πλατωνική φιλόσοφία δεν είναι κάτι ξεχωριστό από την ζωή , αλλά το αγαθό εκείνο, που δικαιώνει την ζωή. Η πλατωνική αντίληψη για την ζωή και την αξία της ευρύνεται στους διαλόγους της πρώτης περιόδου με την προοπτική του θανάτου. Στο σημείο αυτό γίνεται η αυστηρή κριτική της κοινής αφιλοσόφητης ζωής.

Η αλληγορία του σπηλαίου συμβολίζει την κατάσταση αδυναμίας και αφροσύνης του δεσμώτη. Η έλλειψη αγωγής που επικρατεί στο σπήλαιο της μη φιλόσοφης πολιτείας, αποστερεί τις ψυχές των φυλακισμένων από όλες τις ικανότητές τους, καθώς είναι υπνωτισμένοι από εικόνες μη πραγματικές. Αυτή η υποδούλωση δεν είναι μία φυσική κατάσταση, είναι ο καρπός ενός διεφθαρμένου πολιτισμού. Στο σπήλαιο δεν υπάρχει φύση : οι σκιές δεν είναι εικόνες της αισθητής πραγματικότητας, είναι σκιές κατασκευών της πραγματικότητας.







Επομένως οι θετικές αποδείξεις,που παρουσιάζει ο Πυθαγόραςς για την αθανασία της ψυχής είναι αφενός η ορατότητά της,κατόπιν η ανάμνηση η οποία ορίζει τις κατηγορίες της συνειδήσεως. Άλλωστε ο άνθρωπος δεν θα είχε ψυχικές και διανοητικές ικανότητες,εάν δεν υπήρχε εμπειρία,η οποία βασίζεται σε προηγούμενες γεννήσεις.Η κίνηση και η ζωή,που είναι βασικά χαρακτηριστικά της ψυχής,προέρχονται από αυτήν την ίδια και όχι από τον οργανισμό.Η ψυχή αν και διαθέτει αυτενέργεια και αυθυπαρξία,είναι κάτι το απλό,που δεν μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου,με άλλα λόγια εξασφαλίζει στον άνθρωπο την ενότητα της συνειδήσεως.Επίσης ο Πλάτων υποστηρίζει πως η θρησκεία επικυρώνει την ύπαρξη στην αθανασία της ψυχής.Η ψυχή δεν είναι κάτι το αφηρημένο,αλλά κάτι το ουσιαστικό, γιατί διαφορετικά δεν μπορεί να συνδεθεί με το σώμα,το οποίο είναι υλικό.Στον «Τίμαιο» ο Πλάτωνας κάνει μία επιπρόσθετη αναφορά,ότι δηλαδή ο δημιουργός έσπειρε την παγκόσμια ψυχή στην γή,την σελήνη,τον ήλιο και τα αστέρια,πράγμα που σημαίνει ότι όλοι οι πλανήτες του ηλιακού συστήματος κατοικούνται από ψυχές.[1]



Στον «Φαίδρο» ο Σωκράτης λέγει ότι η ψυχή μοιάζει με μία δύναμη σύμφυτη,αποτελούμενη από ένα ζεύγος φτερωτών αλόγων και έναν ηνίοχο.Τό ένα άλογο κατάγεται από τους θεούς και είναι σε όλα αγαθό,το άλλο ,το ανθρώπινο,περιλαμβάνει εντός του την αντίθεση αγαθού και κακού,και ο ηνίοχος οφείλει να το χαλιναγωγήσει.[2]



Από τον παραπάνω συμβολικό μύθο φαίνεται ότι ο ηνίοχος είναι ο νούς,που ηγεμονεύει στην ψυχή,τα άλογα δε είναι τα συστατικά μέρη της ψυχής.Το ένα μέρος είναι το αγαθό,το άλλο περικλείει πάθη,μίση φθόνο,ακόμη και ένστικτα.Στο σημείο βέβαια αυτό μπορούμε να θέσουμε το ερώτημα:τα ένστικτα και τα ανθρώπινα συναισθήματα μπορούν να ερμηνευθούν μονάχα ως κακά; Στον «Φαίδωνα» ο Πλάτων δεν αρκείται να υποστηρίξει την αθανασία της ψυχής και την υπεροχή της.Υποβιβάζει εντελώς την σωματική υπόσταση του ανθρώπου.Τονίζει ότι ο πραγματικός φιλόσοφος –και τέτοιος ήταν ο Σωκράτης- δεν νοιάζεται γιατίποτα σωματικό ,και ότι η ψυχή του φιλοσόφου εύκολα και χαρούμενα εγκαταλείπει το σώμα του,που τον φυλακίζει για να οδηγηθεί στην Ιδέα και την αλήθεια.



Σε κάθε ανθρώπινη ενσάρκωση η διάνοια σχηματίζεται από τις αντιλήψεις του εξωτερικού κόσμου,οι οποίες τον οδηγούν στην σωστή ή την λαθεμένη κατεύθυνση.Η διάνοια όντως διαφθείρεται από εσφαλμένες αντιλήψεις ,οι οποίες προέρχονται από το εξωτερικό περιβάλλον.Το κέντρο της ψυχής αποτελείται από την ίδια ουσία που ρέει δημιουργικά και στην φύση,εάν λοιπόν είναι υγιές και καθαρό παράγει ενέργειες,οι οποίες βρίσκονται σε αρμονία με την ωραιότητα και αρμονία της φύσεως



Με όσα λέγει ο πλατωνικός Σωκράτης,μας οδηγεί κατευθείαν στην διαλεκτική.Έργο της είναι να θεμελιώσει τον ανθρώπινο λόγο και τις αρχές που κυβερνούν την κίνησή του,και έτσι να αποκαλύψει στα μάτια της ψυχής την αιώνια ειδή της Ιδέας,που από το ένα μέρος αναπαύεται στο αιώνιο αρχέτυπο πέρα από τον ανθρώπινο λόγο,όμως ταυτόχρονα θεμελιώνει την αξία του λόγου.Ο λόγος μέσα στα συστήματα του Ηράκλειτου,του Παρμενίδη,των Πυθαγορείων,είναι μία μεταφυσική υπόσταση,που σαν πρώτη αρχή,σαν πρώτο στοιχείο,αποτελεί τον θεμέλιο λίθο του κόσμου.Στον Πλάτωνα ο χωρισμός αυτός είναι λογικός και όχι μεταφυσικός.[3]



Ο Πλάτων επεναλαμβάνει την πυθαγόρεια διδασκλία στον «Φαίδωνα» όταν χρησιμοποιεί με εξαιρετική επιτυχία,τα «ασφαλή αίτια» για να λύσει ψευδοπροβλήματα τα οποία προβάλλουν όταν αγνοείται η διαφορά κατηγορίας ανάμεσα στα λογικά και τα φυσικά αίτια.Δεν υπάρχει στο σημείο αυτό καμμία σύγχιση,καθώς η λογική αναγκαιότητα,όπως εκδηλώνεται ως πλατωνική αρχή,είναι τόσο φυσική όσο και μαθηματική,ερείζεται δε στις αιώνιες Μορφές,όπως αυτές υφίστανται σε σύγκρουση ή σε απλή τοποθέτηση,ή ακόμα σε φανταστική υπόθεση,στον φυσικό κόσμο.Αυτή η βεβαιότητα μπορεί εύκολα να θέσει τον φιλόσοφο σε μία διαδικασία αναζήτησης και επιδίωξης μίας φυσικής επιστήμης,η οποία αποδέχεται τους νόμους της φύσεωςa priori.Είναι σημείο ορθής αντιλήψεως και καθαρής σκέψης το ότι επικαλείται την βεβαιότητα της λογικής αναγκαιότητας,μόνον όταν πρόκειται για προτάσεις μαθηματικών ή διαλεκτικής,αφήνοντας τον Πλάτωνα ικανοποιημένο από μία φυσική θεωρία,που είναι κάτι παραπάνω από μία απλή υπόθεση.[4]



Η αθανασία της ψυχής είναι το μεγάλο πρόβλημα του «Φαίδωνα».Με αυτό καταπιάνεται ο Νούς με την διαλεκτική του,και γύρω από αυτό κλώθει η ψυχή το θαυμαστό της μυθολόγημα. Αν στην «Πολιτεία»,έχουμε την ζωή της ψυχής αναλυμένη προς τα έξω,με όλα της τα πάθη και τα έργα,έτσι όπως απλώνεται στην πολιτική και στην άλλη πρακτική ζωή,στον «Φαίδωνα» αναλύεται η ζωή της ψυχής καθώς συγκεντρώνεται προς τα μέσα.[5] Ο Πλάτωνας στην «Πολιτεία» όταν κάνει λόγο για την διαφορά μεταξύ των ανθρώπων και καθώς επιδιώκει να τους διακρίνει σε τάξεις,διηγείται στους πολίτες έναν μύθο,σύμφωνα με τον οποίο όλοι οι άνθρωποι είναι αδέλφια.Ο Θεός όμως όταν έπλασε τις ψυχές τους ανέμειξε καθαρό χρυσό για εκείνους οι οποίοι προορίζονται να γίνουν φύλακες,άργυρο για εκείνους που είναι πολεμιστές,σίδηρο και χαλκό για τους τεχνίτες και τους γεωργούς: «εστέ μέν γάρ δή πάντες οι εν τη πόλει αδελφοί,ως φήσομεν προς αυτούς μυθολογούντες,αλλ’ο θεός πλάττων,όσοι μεν υμών ικανοί άρχειν,χρυσόν εν τη γενέσει συνέμειξεν αυτοίς,διό τιμιώτατοι εισίν.όσοι δε επίκουροι άργυρον.σίδηρον δε και χαλκόν τοις γεωργοίς και τοις άλλοις δημιουργοίς»[6]



Ο φιλόσοφος συνεχίζει την ανάπτυξη του παραπάνω κοινωνικού μοντέλου λέγοντας ότι πρέπει να πούμε στους φύλακες πως έχουν μέσα στην ψυχή τους χρυσό και άργυρο θεικό,επομένως ο γήινος χρυσός δεν χρειάζεται σε αυτούς,καθότι είναι αμάρτημα να μολύνουν την κατοχή εκείνου του χρυσού με την απόκτηση του χρυσού των ανθρώπων. Γύρω από το νόμισμα το οποίο χρησιμοποιούν οι πολλόι έχουν συμβεί πολλά ατυχήματα ενώ το δικό τους είναι καθαρό: «…διότι πολλά και ανόσια περί το των πολλών νόμισμα γέγονεν,το παρ’εκείνοις δε ακήρατον.»8αΟ ακήρατος χρυσός,ο οποίος είναι η πραγματική περιουσία της ψυχής,μπορεί να αποκτηθεί μονάχα με την φιλοσοφική παιδεία.Από τα παραπάνω ο Πλάτων φαίνεται να δέχεται την θεωρία της ανελίξεως,κατά την οποία η ενσάρκωση αποτελεί πτώση της ψυχής,η οποία ανήκει στον ουράνιο κόσμο,μεταξύ των όντως όντων,στον κόσμο των Ιδεών.Δίπλα στην ψυχή ,που είναιπρεσβύτατον και θειότατον υπάρχει πάντοτε ο νούς εφόσον η ψυχή αποτελεί την έδρα του.Ο νούς είναι ο κύριος της περιφοράς των ουρανίων σωμάτων. Κατά τον Αριστοτέλη ο Αναξαγόρας προηγήθηκε στην αντίληψη ότι ο νούς κινεί τα πάντα. Ο Πλάτων πιστεύει ότι τα ουράνια σώματα δεν είναι άψυχες πέτρες αλλά διαθέτουν ψυχή και ζωή,ακόμα και σωματικότητα όπως οι θεοί στον «Φαίδρο».(246 c-d « αθάνατον τι ζών ,έχον μεν ψυχήν ,έχον δε σώμα».) Η ψυχή η οποία ακολουθεί πιστά τον Θεό έχει την δυνατότητα να παραμείνει πάντοτε άφθαρτη στον επουράνιο τόπο. Όταν όμως δεν μπορεί να ακολουθήσει τον Θεό γιατί είναι αδύναμη,επιβαρύνεται με κάκία,και γεμίζει με την τροφή της λησμοσύνης,χάνει τα φτερά της,γίνεται βαριά,και πέφτει στην γή.Σύμφωνα με τον κοσμικό νόμο απαγορεύεται στην πρώτη της ενσάρκωση να πάρει την μορφή ζώου.Εάν διατηρήσει τις ιδιότητες της αναλλοίωτες και την ανάμνηση όσων είδε στην περιοχή του ουρανού,αρχικά ενσαρκώνεται η ψυχή που ανήκει στην πρώτη τάξη σε σώμα φιλοσόφου ή καλλιτέχνη,κατόπιν εκείνη που ανήκει στην δεύτερη σε σώμα βασιλέως, η ψυχή τρίτης τάξεως σε σώμα πολιτικού,ή οικονομικού άρχοντα,η της τετάρτης τάξεως σε σώμα αθλητή ή ιατρού,η της πέμπτης τάξεως σε σώμα ιερέα ή μάντη,ή της έκτης σε σώμα ποιητή,η της έβδομης σε σώμα γεωργού ή βιοτέχνη,η της όγδοης σε σώμα σοφιστή ή δημαγωγού,ή της ένατης σε σώμα τυράννου.[7]βO Πλάτων εξακολουθεί να αναλύει την τύχη της ψυχής μετά θάνατον λέγοντας ότι κάθε άνθρωπος για να κατορθώσει να επανέλθει στο σημείο από το οποίο ξεκίνησε πρέπει να περάσουν δέκα χιλιάδες χρόνια,ώστε να αποκτήσει πάλι η ψυχή τα φτερά της.Με εξαίρεση την καθαρά φιλόσοφη ψυχή,κάθε άλλη που εντάσσεται σε μία από τις παραπάνω τάξεις εάν μεν περάσει τον βίο της με δικαιοσύνη, μετά τον θάνατο μετέχει καλύτερης μοίρας, χειρότερης δε εάν διάγει βίο αδικίας. Οι ανθρώπινες ψυχές σε περίπτωση που έχουν τρείς φορές ενάρετο και οσιώτατο βίο σε διάρκεια τριών χιλιάδων ετών,απέρχονται τότε προς τους Θεούς.Κάθε ψυχή μετά το τέλος του πρώτου βίου της υποβάλλεται σε κρίση,και όσες ψυχές χρειάζεται κατέρχονται στα δεσμωτήρια που βρίσκονται κάτω από την γή και εκτίουν την ποινή τους,οι υπόλοιπες ωστόσο ανεβαίνουν στον ουρανό,για να συνεχίσουν να ζούν με σωφροσύνη,σύνεση και αρετή.Όλες όμως οι ψυχές,και οι μεν και οι δε καλούνται στην επόμενη ενσάρκωση,η οποία συβαίνει κάθε χιλιετία.Τότε μπορεί μία ψυχή ανθρώπου να περάσει σε σώμα ζώου,ή αντίστροφα μία ανθρώπινη ψυχή που για λόγους τιμωρίας ήταν φυλακισμένη σε σώμα ζώου,είναι δυνατό να επανέλθει στην προηγούμενη μορφή της.[8]Ο φιλόσοφος αναφέρεται σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους οι οποίες είναι απαραίτητες για την εξέλιξη της ψυχής.Στο σημείο αυτό αξίζει να θυμηθούμε τον Εμπεδοκλή ο οποίος έλεγε ότι η ψυχή του χρειάστηκε τρείς χιλιάδες χρόνια για να φτάσει στο συγκεκριμένο σημείο,που βρίσκεται.Ο Εμπεδοκλής υποστηρίζει ότι μετά την τελευταία ενσάρκωση κατά την οποία οι άνθρωποι γίνονται ποιητές,ιερείς και μάντεις,οι ψυχές τους ανέρχονται στον αιθέρα σαν θεοί αθάνατοι. Ο Πλάτων συνεχίζει την ανάλυσή του στον «Φαίδωνα»,λέγοντας ότι κοντά στους Θεούς είναι δυνατό να φτάσει εκείνος που ζεί σύμφωνα με τις γνώσεις που αποκόμισε από την φιλοσοφία,ο οποίος με τον τρόπο αυτόν εξαγνίζεται και απαλλάσσεται από κάθε κακία: «εις δε γε θεών γένος μη φιλοσοφήσαντι και παντελώς καθαρώ απιόντι ου θέμις αφικνείσθαι αλλά ή τω φιλομαθεί»[9]Η διάνοια του φιλοσόφου δικαίως έχει πτερά διότι η ανάμνηση τον οδηγεί σε Ουσίες παρόμοιες με τις θεικές.Απομακρυνόμενος από τις ανθρώπινες ασχολίες καθώς πλησιάζει το θείο,φαίνεται πως απομακρύνεται από τους άλλους,οι οποίοι τον νουθετούν να επιστερέψει στην κοινωνία.[10]Στον «Φαίδωνα» δεν εξετάζεται μία ορισμένη ικανότητα ή δύναμη της ψυχής,όπως για παράδειγμα στο «Συμπόσιο» ο Έρως,που γίνεται τώρα αντικείμενο της διαλεκτικής και του μύθου.Η διαλεκτική χρησιμεύει εδώ για να ερμηνεύσει την εσωτερικότητα του ανθρώπου.Ο φιλόσοφος προσπαθεί να ερμηνεύσει την υπόσταση της ψυχής και την αρχή της.Αναρωτιέται ποια είναι η αξία της ψυχής και εάν είναι θνητή ή αθάνατη.Ο θάνατος του αληθινού φιλοσόφου είναι η καλύτερη στιγμή,για να λάβει κανείς καθολική εποπτεία,όχι μόνο για την αξία της ζωής αλλά και για την ουσία και την αρχή της ψυχής.Όταν μελέτημα της φιλοσοφίας γίνεται ο ίδιος ο θάνατος,ολοκληρώνει την γνώση της για την ζωή.



Στον Πλάτωνα ο οποίος νιώθει τον έρωτα για την ζωή τόσο δυνατό,τόσο δαιμονικό,ο θάνατος είναι το μέγιστο των προβλημάτων.Ανάμεσα στην ζωή και στον θάνατο,δεν υπάρχει μονάχα η σχέση που μας προσφέρει η γνώση και η πείρα,αλλά και ένας ιδιαίτερος συσχετισμός,που συλλαμβάνουμε μονάχα με την σκέψη.Δεν οδηγεί δηλαδή ένας δρόμος μόνο από την ζωή ως τον θάνατο,αλλά υπάρχει και ένας άλλος αντίθετος,που οδηγεί από τον θάνατο προς την ζωή.[11]



Οι πυθαγόρειοι προκειμένου να γίνει αυτό κατανοητό, μας βάζουν να φανταστούμε τον νου σαν το κέντρο ενός κύκλου, ένα σημείο χωρίς μέρη, από το οποίο ξεκινούν και με το οποίο συνάπτονται όλες οι ακτίνες (οντότητες-ψυχές) και κατευθύνονται προς την κυκλική περιφέρεια, έλκοντας τη γένεσή τους και την ύπαρξή τους από αυτό το σημείο. Αφού είδαμε μέσω του παραδείγματος πως ο νους είναι η αιτία ύπαρξης κάθε οντότητας-ψυχής, ας παρατηρήσουμε επίσης ότι κάθε οντότητα-ψυχή έχει ένα σημείο επαφής με τον νου, αυτό το σημείο αποτελεί γι’ αυτήν την συνείδηση της ύπαρξής της, τον δικό της νου. Ας περάσουμε τώρα στην απάντηση που δίνουν αναφορικά με το ερώτημα αν οι ψυχές-οντότητες συνεχίζουν να υπάρχουν ως οντότητες-ψυχές ακόμη και όταν πάψουν να βρίσκονται μέσα σε σώμα. Υποστηρίζουν λοιπόν, ότι κανένα ον δεν καταστρέφεται διότι οι «νόες» που αποτελούν την ύπαρξή δεν καταστρέφονται γιατί η φύση είναι φτιαγμένη με τέτοιο τρόπο ώστε τα όντα να υπάρχουν μέσα σε μια ενότητα, δίχως να είναι σωματικά διαιρεμένοι, αλλά το καθένα παραμένει χωριστά στην ετερότητα, έχοντας την ίδια αιθερική και αστρική ύπαρξη



Κατ’ επέκτασιν ούτε και οι ψυχές χάνονται διότι είναι οι λογικές εκφράσεις των νοών και εξαρτώνται από τον «κάθε νου».



Γιατί η ψυχή του σύμπαντος, δημιούργησε τον κόσμο, ενώ οι ξεχωριστές ψυχές διοικούν τα μέρη του κόσμου. Η ψυχή του παντός, παραμένει σε μια ενότητα, πέρα και πάνω από τα δημιουργήματά της. Άρα η Ψυχή του σύμπαντος, η ψυχή του κόσμου παραμένοντας στον εαυτό της δημιουργεί, και τα πράγματα που δημιουργεί τείνουν και πλησιάζουν προς αυτήν. Ενώ το υλικό κομμάτι της ψυχής έχει την τάση να πλησιάζει προς τα δημιουργημένα πράγματα. Ένα μεγάλο μέρος του ελκύεται προς τα κάτω και έλκει μαζί του και την νόηση.. Η μεγάλη διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι η ψυχή του σύμπαντος αποβλέπει προς τον όλο νου, ενώ οι επιμέρους ψυχές προς τους δικούς τους μερικούς νόες.



Ο Πυθαγόρας συνεχίζει να εξετάζει τις διαφορές και τις ομοιότητες που υπάρχουν ανάμεσα στην συμπαντική ψυχή και στις ξεχωριστές ψυχές των όντων, πράγμα που γίνεται φανερό στον μυημένο Πλάτωνα στον Τίμαιο, στο σημείο εκείνο όπου περιγράφει την δημιουργία του υλικού σύμπαντος. Αναφέρει λοιπόν, ότι ο δημιουργός αφού τελειώσει με τη δημιουργία της ψυχής του παντός, φτιάχνει τις επιμέρους ψυχές, χρησιμοποιώντας υλικό από τον ίδιο κρατήρα από τον οποίο προέρχεται και η ψυχή του παντός, κάνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο ομοειδή προς αυτήν και τις άλλες ψυχές, δίνοντάς τους τη διαφορετικότητα με τη χρήση δεύτερης και τρίτης τάξεως εν δυνάμει λεπτοφυών γήινων στοιχείων.Πολύ σημαντική είναι επίσης η αναφορά που γίνεται από τον Πυθαγόρα αλλά και στον Πλάτωνα, στη μετενσάρκωση. Αφού αναλύουν οι μαθητές και των δύο, και οι νεοπλατωνικοί και οι νεοπυθαγόρειοι τη διαφορά των ψυχών μεταξύ τους όσον αφορά τα δεύτερα και τα τρίτα (συστατικά), συνεχίζουν λέγοντας πως οι ψυχές δεν διαφέρουν μόνο στα «σώματα» και στον «χαρακτήρα» αλλά κυρίως στα έργα της διάνοιάς τους, καθώς και στις επιλογές τους ως αποτέλεσμα των βίων που έζησαν προηγουμένως.Είναι βέβαιο πως οι επιλογές των ψυχών γίνονται σύμφωνα με τις προηγούμενες ζωές τους. Οι νεοπυθαγόρειοι διακρίνουν δύο τρόπους ενσάρκωσης. πρώτος είναι όταν η ψυχή υπάρχει ήδη σε ένα ανθρώπινο σώμα και αλλάζει σώματα ή όταν από ένα σώμα αέρινο ή πύρινο περνάει σε ένα γήινο! Ο δεύτερος τρόπος είναι όταν γίνεται η μετάβαση της ψυχής από την ασώματη κατάσταση σε ένα οποιασδήποτε μορφής σώμα, κάνοντας έτσι η ψυχή την πρώτη της επικοινωνία με ένα σώμα. Παραμένοντας σ’ αυτόν τον δεύτερο τρόπο εξετάζουν τι συμβαίνει όταν μια ψυχή απολύτως καθαρή από σώμα, δέχεται στον εαυτό της τη σωματική φύση. Κάνουν λόγο για την ψυχή του παντός, υποδεικνύοντας ότι σχετικά με αυτήν κάθε αναφορά σε όρους όπως «είσοδος» και «εμψύχωση» γίνεται καθαρά για λόγους ανθρώπινης λογικής. Διότι δεν υπήρξε ποτέ στιγμή κατά την οποία το Σύμπαν δεν είχε ψυχή, ούτε υπήρξε στιγμή κατά την οποία δημιουργήθηκε σώμα εν απουσία ψυχής. Υποστηρίζουν πως η ψυχή έχει ανάγκη το σώμα για να προχωρήσει, πως ο λόγος ύπαρξής της και η φυσική της θέση δεν είναι άλλη από το να βρίσκεται εντός και επί του σώματος. Σκοπός λοιπόν της ψυχής είναι να εμψυχώνει, έτσι δημιουργεί έναν τόπο για τον εαυτό της συνεπώς ένα σώμα και την δεδομένη στιγμή όπου γίνεται λόγος για την ψυχή του παντός, σαν σώμα εννοείται το σύμπαν.



Η ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ



Ο Πυθαγόρας θεωρούσε πως ζούμε και κινούμαστε βυθισμένοι σε ένα τέλμα ψεύδους. Το χάος του σύμπαντος είναι ευταξία η οποία ωστόσο δεν έχει ερμηνευτεί.



Ο άνθρωπος δίχως την επιφάνεια των ανώτερων οντοτήτων δεν μπορεί να ανοίξει τις πύλες του ανεστραμμένου κόσμου. Οι πυθαγόρειοι ζούσαν στο άχρονο και βίωναν εμπειρίες μέσα από την εξελιγμένη προσέγγιση των αισθήσεών τους. Ο χρόνος περνά από το αιώνιο στον κόσμο των διαστάσεων, οι οποίες κινούνται παράλληλα. Η διέλευση μέσα από αυτές είναι απλή και επιτυγχάνεται μέσα από μία σειρά διαλογιστικών εμπειριών. Σύμφωνα με την πυθαγόρεια μύηση ο μαθητής οφείλει να συναντά στα παράλληλα αυτά σύμπαντα τον εαυτό του και να τον βοηθά να εξελιχθεί. Ταυτόχρονα δεδομένου ότι κάτι τέτοιο προυποθέτει επίγνωση της ανώτερης συνειδητότητας με την οποία κάθε αφυπνισμένη οντότητα συνδέεται ο κόσμος πολώνεται ανάμεσα στις αισθήσεις και το υπεραισθητό.



Ο Στοβαίος αναφέρει ότι ‘’ Ο Πυθαγόρας όρισε και ερμήνευσε την έννοια του κόσμου και της ύπαρξης’’ Συνεχίζει λέγοντας ‘’Πυθαγόρας φησί γεννητόν είναι τον κόσμον κατά επίνοιαν ου κατά χρόνον΄΄



Με άλλα λόγια ο χώρος και ο χρόνος σχεδιάστηκαν στην διάνοια του ανώτερου Όντος και τέθηκαν σε υλική λειτουργία αρχικά με τον πρωτάνθρωπο του κοσμικού Ωου .Εν συνεχεία δε οι Τιτάνες εξέπεσαν στο βαρύ υλικό πεδίο. Αργότερα οι Θεοί ξεφεύγουν από τα δεσμά του Χρόνου που στην μυθολογία είναι ο ύψιστος Τιτάνας , ο οποίος νυμφεύεται την μητέρα –γη Ρεα. Ο Δίας εν- Δύεται την αθανασία ως πέπλό που συνδέι τον χωρόχρονο και του προσφέρει την πανταχού παρουσία.



Ο Στοβαίος αναφέρει: ‘’;άρξασθαι την γέννησιν του κόσμου του πυρός και του πέμπτου στοιχείου’’. Οι πυθαγόρειοι μιλούν για την μεγάλη έκρηξη όταν η φωτιά εκτινάχθηκε από το πέμπτο το αιθερικό στο υλικό πεδίο. Στο σημείο αυτό ο χωρόχρονος δεν έχει υλική υπόσταση εφόσον είναι ο ίδιος που δημιουργεί την ύλη.


[1] Πλάτων «Τίμαιος»,XIV.


[2] Πλάτων «Φαίδρος», XXV,σ.σ 246.


[3] Εισαγωγή στον Πλάτωνα»,Ι.Ν. «Θεοδωρακόπουλος,Αθήνα,Μάρτιος,1974,σ.σ 170-171.



[4], [5] Εισαγωγή στον Πλάτωνα»,Ι.Ν.Θεοδωρακόπουλος,Αθήνα,Μάρτιος 1974,σ.σ.170-171.



[6], [7]“ Metaphysics and Epistemology,Collection of critical essays,Edited by G.Vlastos,Anchorbooks,Doublepay and company,Garden city,New York,1971,σ.σ 166.

Πλάτων «Πολιτεία» XXI,σ.σ 415.

Πλάτων «Φαίδρος» XXVIII σ.σ.248,249.


[8] Πλάτων «Φαίδρος» XXIX,σ.σ 249.
Πλάτων «Πολιτεία» XXI,σ.σ 415.
Πλάτων «Φαίδρος» XXVIII σ.σ.248,249, Πλάτωνος «Νόμοι» 966d-967 b,εκδόσεις Ζήτρος,: «ως νούς είη ο διακεκοσμηκώς πανθ’όσα κατ’ουρανόν», Αριστοτέλους Φυσ.Θ.Ι.250 B



[9] Πλάτων, «Φαίδρος»XXXII σ.σ 82.


[10] Πλάτων «Φαίδρος» XXIX σς.249.


[11] «Εισαγωγή στον Πλάτωνα»,Ι.Ν.Θεοδωρακόπουλος,Αθήνα ,Μάρτιος,1974,σ.σ 222.

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ορφικά και πυθαγόρεια μυστήρια

Η πυθαγόρεια αριθμολογία